0 0 0000

Sezer'in veto ettikleri ve etmedikleri

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören Anayasa değişikliğini geri çevirdi.

Sezer'in bu kararını "kısmen veto" olarak değerlendirmek mümkün.

Cumhurbaşkanı Sezer, değişikliğe ilişkin yasanın iki maddesini veto ederken, diğer iki maddesine dokunmadı. Düzenleme Anayasa değişikliği olduğu için yasanın tümünü iade etmiş oldu.

Sezer, cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören madde ile bir kişinin iki kez cumhurbaşkanı seçilmesini düzenleyen maddeleri veto etti. Buna karşılık aynı düzenlemede yer alan seçimlerin 4 yılda bir yapılması, cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıla indirilmesini öngören hükümlere ise dokunmadı. Böylece bu iki düzenlemede bir sakınca görmediği anlaşıldı.

Uygun gördükleri

Cumhurbaşkanının itiraz etmediği düzenlemelerin biri seçimlerin 4 yılda bir yapılması. Sezer'in bu düzenlemeyi uygun görmesi, mevcut Anayasa'da yer alan seçimlerin 5 yılda bir yapılması hükmünün değişmesi gerektiğine inandığını gösteriyor.

Anayasa'da 5 yılda bir denilmesine karşılık Türkiye'de seçimler fiilen 4 yılda veya daha az sürede hep yenilendi. İlk kez bu dönem AKP iktidarı 4. yılda seçime gitmedi ve cumhurbaşkanını seçebilmek için 5. yasama yılına girdi. Ancak, 5. yılda parlamentonun yıprandığı, seçim koşulları oluştuğu halde seçime gitmemenin gerginlik yarattığı ve sorunları derinleştirdiği anlaşıldı.

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in de seçimlerin, Türk siyasal ve toplumsal gerçeklerine daha uygun biçimde 4 yılda bir yapılması görüşüne katıldığı ortaya çıktı.

5 yıl

Cumhurbaşkanı Sezer'in itiraz etmediği diğer düzenleme ise cumhurbaşkanının görev süresinin 7 yıldan 5 yıla indirilmesi.

Sezer, bu düzenlemede de en azından bir sakınca görmedi. Cumhurbaşkanının 5 yıl için seçilmesine itiraz etmedi, ancak ikinci kez seçilmesine itiraz etti. 5 yılı uygun bulurken, (+ 5) yılı sakıncalı buldu.

Sezer'in bir kişinin ikinci kez seçilmesine itirazının esasını, cumhurbaşkanının tarafsızlığını bozacağı endişesi oluşturuyor. Görev süresi dolan cumhurbaşkanının ikinci kez seçilmek için siyasi partilerin etkilerine açık hale gelebileceğini düşünerek, bu düzenlemeyi geri çevirdi.

Halkın seçmesi

Sezer, değişikliklerin en önemli maddesini oluşturan cumhurbaşkanını halkın seçmesini ise uygun görmedi.

Sezer'in veto gerekçelerinin başında "iki başlı yönetim" olasılığı geliyor. Cumhurbaşkanı, sistemin diğer alanlarını değiştirmeden, sadece cumhurbaşkanını halka seçtirmenin parlamenter sistem içinde "iki başlılık" yaratacağını vurguluyor.

Bu durumda ise,

1- Cumhurbaşkanının da iktidar partisinden olması halinde aşırı güçlenmiş bir yürütme erki yaratacağına,

2- İktidar partisiyle ters düşmesi halinde ise devletin zirvesinde çatışma doğacağına,

3- Her iki halde de cumhurbaşkanının yansızlığı ve dengeleyici rolünün ortadan kalkacağına dikkat çekiyor.

Sezer'in veto gerekçelerindeki vurguları, iktidar partisi tarafından dikkate alınması gereken önemli saptamalardır.

fbila@milliyet.com.tr

 

Bu yazı 937 defa okundu.