0 0 0000

Kriz nasıl önlenir?

• Günümüz dünyasının en yaygın hastalığı aşırı tüketimdir. Çünkü cezbedici her şey açık büfe gibi tüketimi körüklüyor. Reklâmlar ve albenili dış dünya herkesi tüketmeye alıştırıyor hatta zorluyor. Her dakika yapılan reklâm bombardımanı sonucu kolayca ulaşılan her çeşit yiyecek ve içecek,  insanları gerekenden fazla kalori almaya teşvik ediyor. Tıpkı kredi kartının cazibesi veya likidite yani para fazlalığı sonucu harcamaların artışı gibi. Konforlu yaşam tarzı sonucu; aldığımız ile harcadığımız kalori arasındaki fark ise cari açığa yol açıyor. Bu yüzden insanlar sürekli kilo alıyor yani borçlanıyor. 

• Sonuçta şişman insan sayısı ülkemizde 10 yıl içinde iki kat artarak 11 milyon oldu.  Şişmanlık, hareket azlığı ve aşırı beslenme zemininde gelişen şeker hastası sayısı, 1990 yılında 1 milyon iken, şimdi gizli şekerle birlikte 5 milyonu aştı. Erişkin nüfusun 15 milyonu yüksek tansiyon hastası. Zaman zaman tansiyonu yükselen 21 milyon kişi ise sırada bekliyor. Hastalık üreten bu yaşam tarzının sonuçları milli felaket gibi. Sanki sinsi bir soykırımla karşı karşıyayız:                        

• Her yüz bin erişkin erkek nüfusta koroner kalp hastalıklarından ölüm oranı, Kore ve Çin’de 50 iken Türkiye’de 650!  Ülkemizde 13 misli fazla. Kalp ve damar hastalıklarından ölümlerde Dünya, Olimpiyat ve Avrupa şampiyonuyuz. Yani bütün madalyalar bizim (!) Kalp hastası sayısı ise 3 milyon.  Önümüzdeki 10 yıl içinde önlem alınmazsa, 3 milyon insanımızı bu sinsi savaşta kaybedeceğiz. Suni gündemler peşinde sürüklenen ülkemizde bu canların çığlığını nasıl duyurabiliriz?

• Sağlık Bakanlığı ile Başkent Üniversitesi işbirliğiyle yurt çapında yapılan araştırma ise; ülkemizde hayatını kaybedenlerin % 86’sının yaşam tarzını değiştirmediği için öldüğünü gösterdi. Yani Türkiye'de sağlığa dikkat edilse toplam ölümlerin yüzde 86'sı önlenebilir. Peki kötü kaderimiz neden değişmiyor?

Krizlerin Anası: Metabolik Sendrom

• Bu felaketin bataklığı olan Metabolik sendromun Türkiye sıklığını araştıran METSAR çalışması, felaketin gelişimini ve boyutlarını gözler önüne seriyor. Bu araştırmaya göre, metabolik sendrom görülme oranı; 20-30 yaş arasındaki kişilerde % 10 iken, yaş ilerledikçe inanılmaz derecede artarak, 60-70 yaş arasındaki erkeklerde %61’e, kadınlarda ise % 75 oranına çıkmaktadır.

• Metabolik sendrom, özellikle göbek çevresinde olmak üzere vücudun yağlanması sonucu tansiyon, kan şekeri ve zararlı yağların yükselmesi ve yararlı HDL’nin azalması gibi risk faktörlerinden üçünün olmasıdır. Aşağıda özetlenen bu risk faktörleri, kalp damar hastalığından ölüm riskini onlarca kat artırıyor.

• Göbek tipi şişmanlık (erkekte 94, kadında 80 cm üzeri)
• Kan basıncının 130/85 mm Hg üzeri olması
• Trigliserid yüksekliği (150 mg üzeri)
• HDL düşüklüğü (erkekte 40, kadında 50 mg altı)
• Kan şekeri yüksekliği (100 mg üzeri).

Cari Açık Neden Artıyor?

• Ülkemizde giderek artan sayıda kalp krizine, felçlere ve ölümlere yol açan ‘metabolik sendrom’ adı verilen bu bataklığı, akılda kalıcı ve moda olan ekonomik benzetmelerle biraz daha anlatmak yararlı olur. Çünkü bu önemli sağlık sorunu, borç batağında yüzerken hâlâ borçlanan ve cari açık nedeniyle krizlere açık hale gelen ülkelerin ekonomik hastalığı ile benzerlik gösterir. Oturgan yaşantıya rağmen aşırı beslenmeyle ihtiyaçtan fazla kalori alınması, yani gelecekte alınacak kalorilerin bugünden alınarak vücudun şişmanlaması, kişinin bir nevi borçlanması anlamına gelir.

• Kredi kartının kötü kullanımı sonucu borç ve faiz sarmalına düşmeye benzeyen bu borçlanma, cari açığı artırarak bizi yağ tulumuna çevirir. Gerekenden fazla  kalori alımıyla yani aşırı borçlanarak sağlanan bu hormonlu büyüme, kalça ve göbek şişirme olup, böyle bir büyümenin hücrelere ve vücuda hiç bir faydası yoktur, aksine zararı vardır. Şişmanlayarak büyürken kaslarımız eriyor. Büyüyoruz diye aldatmadan gerçeği görmeliyiz.

• Biriken kalorilerin hücrelere giderek üretime dönüşmesi yerine, göbek bölgesinde toplanmasının maliyeti oldukça fazladır. Beslenirken keyif veren bu yağlanma yani borçlanma şekli, vücudumuzda hamal gibi taşınırken de, zayıflama şeklinde ödenirken de, bize kat kat sıkıntı verir. Bu yağlar göbekte durduğu gibi masum durmaz. Pankreasın aşırı insülin salgılaması sonucu yorulması şeker hastalığına yol açarken, damarlarda yağ birikimi sonucu damar direncinin artması; tansiyonun yükselmesine, koroner damar hastalığına, kalp krizi ve felçlere yol açar. 

Krizin Nedeni; Borçlanarak Büyümek!                                                                                   

• Bu tablonun temelinde; vücudu yağ tulumuna çeviren ihtiyaçtan fazla kalori alınması yani bir nevi yüksek faizli, yüksek maliyetli borçlanma vardır. Buradaki yüksek faiz; tansiyon ve kan şekerinin yükselmesi, yüksek maliyet ise; dolaşımı sağlayan damarları bu borç yükünün tıkaması sonucu ortaya çıkan felç ve kalp krizidir. Yağların stok maliyeti ise hamallık ve tip bozulmasıdır.

• Bu borçlanma yani yağlanma; insülin direnci dediğimiz, gelecekte şeker hastalığına dönüşecek ikinci bir tehlikeye daha yol açıyor. Fazladan alınan kalorileri yaksın diye hücrelerin kapısını çalan insülin, hücrelerin direnciyle karşılaşır. Hücreler, hareketsizlik nedeniyle yakamadığı eski yağlar yani borçlar dururken yeni borç almayı reddeder ve insüline direnir. İnsülin de bunları yağ depolarına götürmek zorunda kalır. Böylece göbek ve kalçadan büyümeye başlarız. 150 kiloya çıkan kişi de büyümüştür ama neresi? En basit canlı olan hücreler bile bu gereksiz borçlanmaya direnirken, en gelişmiş organ olan beynimiz neden karşı koyamıyor?  Aksine neden daha fazla oburlukla borçlanmaya yol açıyor?

• Çünkü sıcak para girişini andıran aşırı kalori alınması, eroin gibi beynimizi uyuşturuyor, sürekli yemeye ve tembelliğe alıştırıyor. Sıcak para girişi, ekonomiyi yani metabolizmayı canlandırmıyor, aksine vücudu şişman ve hantal yaparken metabolizmayı yavaşlatıyor. Üretime dönüşmeyen, bize faydası olmayan bu borçlanma sonumuzu hazırlıyor.  Bermuda şeytan üçgeni dediğimiz koltuk, taşıt, asansör ise borsa, faiz, döviz üçgeni gibi aldığımız borçları ödemeyi yani kaslarımızı kullanmayı, geliştirmeyi engelliyor. Sonuşta 150 kiloya  ulaşan kişi de 2 misli büyümüş olur ama hareket edemez, nefes alamaz, uyuyamaz. Böyle bir hastayı ‘büyüyorsun’ diye aldatmak onu ölüme göndermektir.

Cari Açık Nasıl Önlenir?

• Metabolik sendrom; üretmeden tüketmeyi zevk haline getiren ve bu yolla büyümekte olduğunu zanneden ülkelerin giderek artan borç yükü altında ezilmesi ve krizlere açık hale gelmesine benzer bir durumdur. Vücudun aleyhine büyümenin faturasını yine vücut öder. Aşırı kalori alımı, ithalat artışında olduğu gibi önceleri geçici bir rahatlık sağlasa da, bir süre sonra aldığımız ile harcadığımız kalori arasındaki cari açık, kriz riskine yol açacaktır. Bu yüzden denk bütçeyi şişmanlamadan önce yapmalıyız. Şişmanladıktan sonra denk bütçe yapsanız bile kilo veremezsiniz. Bütçe fazlası vererek cari açığı kapatmak gerekir. Bu ise çok zordur. Çalışmadan, yorulmadan, terlemeden sadece borçlanarak başarmak mümkün değildir.

• Eski borçları ödemek yani biriken yağları eritmek istiyorsak; sürekli borçlanmak yerine, daha az yemeli, daha çok çalışmalı yani motor gücünü artırmalıyız. Ekonominin motor gücünü yani metabolizmayı artıran kas gelişmesi; enerji fabrikalarının çalışması, yağların erimesi, ekonominin canlanması demektir. 

• Özetle, dış dünyanın aldatmasına ve borçlanmanın dayanılmaz hafifliğine karşı koyamadığımız için borçlanmaya bağımlı hale geliyor ve sürekli borçlanıyoruz. Sonra da zayıflamak için geleceğimizi ipotek ediyoruz. Eğer sağlığımıza kavuşmak ve krizleri önlemek istiyorsak, çalışarak kas gücünü artırmalı, şeytan üçgeninden kurtulmalı ve nefes almamızı engelleyen, gelecekte açlık ve sefalete mahkûm edecek olan borçlanmadan vazgeçmeliyiz. Atatürk bu tip borçlanmanın her türlü zararını öngörmüş ve bilimden önce bizi uyarmış: “Çalışmadan, yorulmadan, üretmeden rahat yaşamayı alışkanlık haline getirmiş milletler, önce haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini, istiklal ve istikballerini kaybederler.”   Bu uyarı herkes için geçerlidir.

Kaynak : Yeşilçimen K: Hastalık Üreten Yaşam Tarzımız Nasıl Değişir. Hayykitap 9. Baskı, 2008

Bu yazı 8,554 defa okundu.