0 0 0000

Kanuna uygun, ölçüsüz!

BALYOZ soruşturması kanuna uygundur. Eleştirenler, “Malta sürgünleri” benzetmesi gibi hukuken geçersiz sözlerle eleştiriyorlar.
Ancak iki somut eleştiri var:
-  Bir görüşe göre, Balyoz planı “tasavvur” düzeyinde kalmıştır, “teşebbüs” aşamasına geçmemiştir, o yüzden ortada suç yoktur. Evet, darbeye teşebbüs, ‘icra’ hareketlerine başlamadıkça suç olmaz. Ordu içinde birilerinin ‘darbe sohbeti’ yapması başka suçları oluşturabilir ama “darbeye teşebbüs” suçu olmaz.
Fakat bu darbeye hazırlık kapsamlıysa, darbeyi icra edebilecek bir gücü yansıtıyorsa ve ‘tasavvur’dan öteye organizasyon, görev bölümü, uygulama planlaması gibi aşamalara geçilmişse “darbeye teşebbüs” suçu gerçekleşir.
Balyoz olayında bu yönde “emare”ler görüldüğü için soruşturma açılması kanun gereğidir.
Suç olup olmadığına mahkeme karar verecek.
-  Savcılar kuvvet komutanlarını eskiden de olduğu gibi gözaltına almadan davet ederek ifade almalıydılar. Bu eleştiriyi haklı buluyorum. Yurtdışına gidecekleri falan gibi somut bilgiler yoksa gözaltı değil, ifadeye davet yolu tercih edilmeliydi.
Yapılan işlem kanuna uygun ama ölçüsüzdür.

Sorumlu, hükümettir!
Hukukumuzda kanuna uygunlukla ölçü arasında sık sık tezatlar yaşanıyor. Gazeteci Aylin Duruoğlu’nun 300 gün tutuklu kalması ve ilk celsede tahliye edilmesi... Ben de böyle 14 ay tutuklu kalmıştım. Halbuki yasa o zaman da bugün de tutukluların durumunun her ay incelenmesini emreder. Serbest bırakmak için duruşmayı beklemek gerekmez.
Kanun böyle diyor ama hem iş yükünün fazlalığından hem hukuk kültürümüzde bireysel özgürlük özeni pek gelişmediğinden, tutukluluk dosyaları hâkim önüne gelir ve hâkimler genelde rutin olarak aylık imzalarını atarlar.
Aylin’e geçmiş olsun diyorum.
Bunun sorumlusu kim? Mesleki sorumluluk karışık bir konu... Böyle durumlarda siyasi sorumluluk hükümete, Adalet Bakanı’na aittir!
“Adalet hizmetlerinden halka karşı sorumlu olan, hükümettir!”
Dünyada da bakanlık ile HSYK türü kurumlar arasındaki ilişkinin mantığı budur.
Peki “Yargı bağımsızdır, hükümet, bakan karışamaz, Savcıya telefon açamaz, bilgi bile soramaz” demiyor muyuz?!
Bakın, Genelkurmay da “davet dururken gözaltı yapılması” şikâyetini yine Cemil Çiçek’e bildirmedi mi?
Genelkurmay’dan bir general mi savcılara telefon açsaydı?!
O ancak 12 Eylül’lerde, 28 Şubat’larda olur.

Adil yargılanma
Adalet Bakanı veya onun yerine görevli bir bakan, kendisine intikal eden bir yakınmayı, kamuoyundaki bir tedirginliği “ilke düzeyinde” görevli başsavcılara intikal ettirebilir, bilgi alabilir, ona göre kamuoyuna açıklamalarda bulunabilir.
Adalet Bakanı, yargı hizmetlerinin nasıl “yürütüleceği” konusunda genelge de yayımlayabilir.
Mesela kuvvet komutanlığı yapmış kişileri polisin değil, sadece savcıların sorgulaması, Adalet Bakanlığı’nın emridir.
Ama bırakın baskıyı, yönlendirme bile yapamaz, müfettişleri bu amaçla kullanamaz.
İş yine dönüp dolaşıp “ölçü” meselesine geliyor.
“Ölçülülük” de bir adil yargılanma ilkesidir.
Kanunlar uygulanmalı, hiçbir suç emaresi soruşturmasız kalmamalı... Ama kanunu uygularken, Cevdet Paşa’nın deyimiyle “bilgece” (hakîmane) davranmak gerekir. Bu bir olgunluk, tecrübe ve birikim meselesidir.
Adalet, sadece kanunları uygulamakla değil “bilgece” davranışlarla, kişiliklere, bireysel özgürlüklere, hukukun üstünlüğüne özen göstermekle itibar kazanır.
Veya tersi...

milliyet

Bu yazı 1,052 defa okundu.