0 0 0000

İlaç mı, davul tozu minare gölgesi mi?

Günümüzde en çok satılan ilaçların başında “antidepresanlar”, yani depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar geliyor. Her gün tüm dünyada milyonlarca insan bu ilaçları adeta leblebi gibi tüketiyor. Üstelik bunlara bir başlayan, öyle antibiyotikler gibi üç-beş gün veya bir hafta değil, aylarca hatta yıllarca bu ilaçları almak zorunda kalıyor. Bu işten kârlı çıkan ise tabii ki ilaç firmaları oluyor; her yıl milyarlarca dolar firmaların kasalarına oluk gibi akıyor.

Roy Moynihan’ ın “Satılık Hastalıklar” isimli kitabında da belirttiği gibi: ‘Hemen hepsi ilaç üreticileri tarafından finanse edilen klinik deneylerin sonradan yapılan bağımsız analizlerine göre bu antidepresanların plasebo ya da sahte ilaca oranla ortalama faydası vasat seviyededir. Oysa riskleri ve yan etkileri, cinsel problemlerden ilaç bağımlılığına, reaksiyonlardan ve gençler arasında intihar eğilimi riskinde artışa kadar geniş bir yelpazeye yayılır.’

Antidepresanların “sanıldıkları kadar etkili olmadıklarını”, ilaç etkinliklerinin “şişirildiğini”, birçok insanın bu tür ilaçları “boş yere aldıklarını” ortaya koyan araştırmaların sayısı da her geçen gün artıyor.

Meselâ, dünyanın önde gelen tıp dergilerinden olan ‘New England Medicine’ de yayınlanan bir araştırma, ilaç firmalarının antidepresanlarla ilgili yeni bir “numarasını” daha ortaya çıkardı.

Araştırmada, günümüzde çok satılan Prozac ve Paxil gibi antidepresan ilaçları üreten firmaların bu ilaçlarla yapılan klinik çalışmaların üçte birinin sonuçlarını yayınlamadıkları veya başka bir deyişle de “gizledikleri” belirlendi. Bunlar, elbette ilaçların etkili olmadığı sonucuna ulaşan çalışmalar.

Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’ nden Erick Turner ve arkadaşlarının FDA’ nın kayıtlarından yararlanarak yaptıkları araştırmaya göre, 12 antidepresan için başlatılan 74 klinik çalışmanın 38’ inde ilaçların etkili olduğu belirlenmiş ve bunların 37’ si çeşitli dergilerde yayınlanarak tıp dünyasına sunulmuş. Buraya kadar sorun yok. İnsanı depresyondan kurtaran ve yan etkisi de olmayan harika bir ilacın bulunması kimi memnun etmez ki.

Ancak, bir de sonuçları olumsuz veya şüpheli olan 36 çalışma var. Bu 36 çalışmanın 22 tanesi hiç yayınlanmazken, sadece 3 tanesinin sonucu olduğu gibi, 11 tanesininki ise sanki ilaç faydalı imiş havasında yayınlanmış. Mesela, Paxil isimli ilaçla yürütülen 7 negatif araştırmanın 5’ i sanki böyle bir çalışma yapılmamış gibi “sümenaltı” edilmiş.

Bu değerlendirmelere göre, antidepresanlarla ilgili yayınlanmış çalışmalara bakılırsa, bu ilaçların yüzde 94 oranında etkili oldukları kanaatine varmak mümkün. Ama sonuçları duyurulmayan çalışmalar da hesaba katıldığında ilaçların başarı şansının yüzde 51 olduğu ortaya çıkıyor.

Araştırmanın başkanı Turner, negatif sonuç veren çalışmaların yayınlanmamasının tek sebebinin ilaç firmaları olmayabileceğini söylüyor. Klinik çalışma sonuçlarının çalışmayı yapan kişiler tarafından dergiye gönderilmemiş veya bir dergiye gönderilen çalışmaların yayın kurulu tarafından yayın için kabul edilmemiş olabileceğini mümkün görüyor, ama bu açıklama iyi sonuç veren çalışmaların muazzam ‘yayın başarısını’ tabii ki açıklayamıyor.

Antidepresanlar plasebodan farksız mı?
İngiltere’ de Hull Üniversitesi tarafından yapılan ve Public Library of Science isimli tıp dergisinde dün yayınlanan, 47 klinik çalışmanın değerlendirildiği bir araştırma da Prozac, Seroxat, Effexor ve Serzone gibi ülkemizde de yaygın olarak kullanılan ‘antidepresanların’  sanıldığı kadar etkili olmadıklarını ortaya koydu. Araştırmaya göre, bu ilaçlar sadece ağır depresyonu olanlarda sınırlı derecede işe yarıyor ve bunlar hastanın kendisini iyi hissetmesini sağlayan plasebo, yani ‘yalancı ilaç’lardan çok farklı etkiye sahip değiller. Buna göre, hafif veya ağır olmayan depresyonu olan pek çok hasta bu ilaçları boş yere alıyor.

Gelelim neticeye
Önce sözüm hastalara: Bu yazıyı okuyup da antidepresanların tamamen faydasız, işe yaramaz ilaçlar olduklarını düşünmeyin ve “ilacınızı kesmeyin” sakın. Bugünkü mutluluklarını, huzurlarını bu ilaçlara borçlu olan milyonlarca insan da var elbette ki.

Şimdi de doktorlara: Her şeyin para ile ölçüldüğü şu vahşi kapitalist dünyada, bilimsel araştırma sonuçlarının bile her zaman ‘güvenilir olmadığını’ unutmayın. Hele de şık giyimli, nazik propagandistlerin sözlerine, ilaç reklâmlarına, promosyonlara kanıp ilaç yazma hatasına asla düşmeyin.
Daha ne diyeyim?
 

KAYNAKLAR

http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050045

http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/article3434486.ece

http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMsa065779

http://www.pharmalot.com/2008/04/erick-turner-antidepressants-clinical-trials/

 

Bu yazı 1,775 defa okundu.