0 0 0000

ABD'nin İran'ı yükseltişi dershaneleri düşürür mü?

Ortadoğu’da kendisinin problem olduğunun görülmesini kim istemiyorsa, İran ile barışa ‘sızlanan’ odur...

ABD’nin İran’la yakınlaşmasının ve ona güç devretmesinin asal sebebi nükleer rahatsızlık olabilir mi hiç? Yoksa o sebep, ‘Ortadoğu Müslümanlığı’nın rahatsız edici mutasyonları mı? Eğer yanıtınız ikinci şık doğrultusunda ise, neden Batı basınında yer alan "İran-ABD anlaşmasının olası etkileri" minvalli makale ve analizlerde Türkiye isminin pek sık geçmediğini anlarsınız.

24 Kasım'da Cenevre'de varılan uzlaşma, Körfez ülkeleri, İsrail, Mısır, Suriye, Lübnan, Bahreyn ve Ürdün’ü huzursuz ettiği denli Ankara’yı rahatsız etti mi?

Adı geçen ülkeler açısından bu yeni "düzen"-kimi Batılı kaynaklarda örnek verildiği üzere-1979 İran İslam Devrimi ve Camp David anlaşması gücünde ve Ortadoğu’yu da öyle dönüştürecek. Bunu, İran’ın oyuna dönüşünün-veya ABD’nin Tahran’a dönüşünün- ilk ‘hoş geldin’inden, İran'ın Beyrut Büyükelçiliği'ne yapılan ve 23 insanın hayatını yitirdiği saldırıdan anlayabiliriz. (Yine bu etkilerin ‘tepkileri’ açısından Türkiye kaçıncı sırada? Öznenin İran olduğu durumlarda Türkiye’nin oyuna daha dâhil olduğu jeo-politik, Ortadoğu kadar “daha daha” kuzey değil mi?)

Suudi Arabistan başta olmak üzere Körfez ülkelerinin duyduğu korkunun, İran’la baş edebilmek için yeni yollar üreteceğine ilişkin-silahlanma, yeni müttefikler bulma vs.-sayısız haber ve analiz yayınlanıyor. Oysa hem Körfez ülkelerinin hem de İsrail’in hesaplanmış tüm çıkış kapıları ABD tarafından tutulmuş durumda.

Hemen herkes İsrail ve S.Arabistan için sürekli "acil çıkış" kapıları üretip, açıyor ama kimse ikisinin kuşatılması için de tasarlanmış böylesi bir planda, ABD tarafından o kapıların kilitlenmemiş olabileceği fikrinin komikliğini görmüyor!

İsrail lobilerinin ABD yönetimine baskısı üzerine kurulmuş güç "piramidinin" de eski ağırlığında olmadığını düşünebilir miyiz? Keza, Amerikan medyasında düzenekli lobi faaliyetleri devam etse de, Beyaz Saray üzerindeki gölgeleri kısalmış durumda.

Aynı durum Suudi Arabistan için geçerli. Washington’un en has adamı, Irak saldırısını ABD başkanından sonra öğrenen ikinci adam, Riyad’ın yıllar boyu Washington büyükelçisi, hanedanın istihbarat şefi olarak şimdi-o dahi-“onlara” karşı mücadele ediyor. Prens Bandar ve İsrail lobisinin paylaştığı sütre bile, her geçen gün daha fazla taraftar bulan ABD’nin Riyad ve Tel Aviv’i 'artık' adam etme planının delili sayılamaz mı?

Nasıl önümüzdeki hafta İsrail’i ziyaret edecek ABD Dışişleri Bakanı John Kerry Ramallah’ı da ziyaret ajandasına katarak, İsrail’le İran konuşmanın o kadar önemli olmadığı mesajını veriyorsa, büyük resimde S.Arabistan, körfez komşuları ve İsrail’in çılgınlık yapmasının hesabı da "daha büyük korkular" gösterilerek-hanedanın geleceği gibi-rehabilite ediliyor!

İsrail açısından ise durum daha da vahim; a) Özel bilgi olarak paylaşayım. Tel Aviv’in "hassas güvenlik" meselelerinde Washington’a ulaşabilmesi gittikçe azalıyor/zorlaşıyor! b) Tel Aviv’in İran’a ve bölgeye yönelik "güvenlik mekanizmaları"ndan Başbakan Netanyahu’ya “baskı” ve “sızlanma” artıyor! Ve gerçek şu ki, bu iki çark birbirini besliyor! (İsrail eski Başbakanı Ehud Olmert, geçtiğimiz Pazar günü Netanyahu’nun “Birleşik Devletler Hükümeti”ne savaş açtığını söyledi. Tercümesi Obama’ya demek. Güç dediğini ifa edebilme iradesidir. Netanyahu “güç ve irade”ye sahip mi?)

Riyad’a döndüğümüzde görüyoruz ki, söylenen ve yazılanların tersine İran’la bir an önce yakınlaşmanın 'mütenasip' yollarını arıyor. (Ruhani’nin hacca davet edilmesinden daha güzel yol olur mu?) Eğer S.Arabistan bu yola önümüzdeki birkaç ay-belki daha kısa bir zaman aralığında-girmez ise “hayattaki en büyük gücü” enerjisini ve pazarını kaybetme riskiyle de karşı karşıya kalabilir. İşte bu da ABD/İngiltere’nin elinde. (Türkiye’nin “enerji yolları” konusundaki “yemek seçmez” tavrı, İran ve Riyad arasında bambaşka ilişki biçimleri üretebilir de, yok edebilir de!)

İran bittiğinde geri kalan: Arap sorunu!

Hızla kabul etmek ve görmek gerekiyor ki, İran kaynaklı problemler Ortadoğu’da kangren olmuş “tüm korkuları, sorunları, hepsinin toplamını” halının altına süpürüyordu. Bu jeo-politik kamuflaj şimdi siliniyor ve iç kanamalı dertler 'görünür' hale geliyor. Arapların bütün komplikasyonları da İsrail’in tüm kompleksleri de bu listededir. Ve ABD/Batı onları Acem işi bir ayna ile yüzleştiriyor! Türkiye bu aynanın önünde değil ama çerçevesinde vardır. (Ankara-Washington ilişkisinin soğuk görüntüsü real-politik üzerinden yürüme kararından geliyor. Türkiye, İran yolunda ABD ile beraber yürüyecek. Herkes hızlı alışsa iyi olur.)

"Kendisinin problem olduğunun görülmesini kim istemiyorsa" İran ile barışa "sızlanan" da odur. (Ankara sızlanıyor mu?) Ve Türkiye içinde İran’la uzlaşıya kim sızlanıyorsa, içeride de Batı açısından problem odur. Keskin görmek gerekiyor!

Washington, Körfez ülkeleri açısından da İsrail açısından da bu ‘sıkışmışlık’ halinin farkında ve bir ‘düdükle tencere’ trajedisine neden olmadan ‘basıncı’ tahliye etmesi de gerekiyor. Plana Tahran’ın dâhil olduğu boyut da bu ve İran, bu avantajlı gelişmelere rağmen “huzur bulmak için” Körfez ülkeleri ile iyi geçinmeye mahkûm olduğunu biliyor. Şimdi Tahran Dışişleri’nin tartıştığı budur. (Dikkat edilirse tüm tartışma boyunca dosyanın ilk maddesinde duran nükleer tartışmaları artık iyice diptedir. En azından Beyaz Saray danışmanları İran’ın nükleer tehlike olmadığına inanıyor. Bu açık.)

Geriye ‘nasıl olacak’ sorusunun apaçık şimdiden görülmediği iki yanıtı kalıyor: İran’ın dönüşümü Batı’nın temenni ettiği “ideal”e varabilecek mi? ABD, pardon Beyaz Saray’ın gücü İsrail’i dizginlemeye ne kadar daha yetecek?

İran konusunda yalın beklenti, küresel sisteme entegrasyonun bir tür iktidar “küflenmesi” yaratarak rejimi "up-grade" etmesi. İsrail içinse sadece şu söylenebiliyor; seçimlere kadar artık kıpırdayamaz ve Obama’ya yönelik-Riyad lojistik verse dahi-haddini aşan bir girişimde bulunamaz!

Peki ya Türkiye? Sorun yok. Beraber yürünecek bu yollarda!

twitter.com/nedretersanel

Bu yazı 4,035 defa okundu.