En Sıcak Konular

İngiltere'nin Tahran Büyükelçiliği yeniden açıldı

23 Ağustos 2015 17:11 tsi
İngiltere'nin Tahran Büyükelçiliği yeniden açıldı İngiltere'nin 4 yıl aradan sonra Tahran'daki diplomatik temsilciliğini yeniden açmasıyla gözler iki ülke arasındaki ilişkilerin seyrine çevrildi

İngiltere'nin Tahran Büyükelçiliği, İngiliz Dışişleri Bakanı Philip Hammond'ın katıldığı törenle dört yıl aradan sonra bugün yeniden açılınca iki ülke arasındaki ilişkilerin son yıllardaki seyri yeniden gündeme geldi.

2011 yılında bir grup göstericinin düzenlediği saldırıdan sonra İngiltere, Tahran'daki büyükelçiliğini kapatmış, İran'ın Londra Büyükelçiliği de kapatılarak, İranlı diplomatlar ülkede istenmeyen kişi ilan edilmişti.

Temmuz ayında İran ile nükleer anlaşmaya varan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinden biri olan İngiltere ile İran’ın karşılıklı açtığı büyükelçiliklerle iki ülkenin ilişkileri bir kez daha uluslararası camiada konuşulan konular arasına girdi.

İlişkilerin tarihine bakıldığında, Şah tarafından İngiltere'ye verilen petrol imtiyazlarını kaldıran ve petrolü millileştiren eski İran Başbakanı Muhammed Musaddık'ın ABD destekli bir darbeyle devrilmesinden bu yana İran-İngiltere ilişkilerinin inişli çıkışlı bir seyir izlediği görülüyor.

"Ajax Operasyonu" adı verilen  İngiltere ve ABD gizli servislerinin planladığı darbeyle 1953'te Başbakan Musaddık devrilmişti. Bu olay İngiltere-İran ilişkilerinin en önemli aşamalarından biri olarak kabul edildi.

1979'daki İran İslam Devrimi sonrasında 1980'de İngiltere'nin Tahran’daki büyükelçiliği kapatıldı. İran-Irak savaşının bitimine denk gelen 1988 yılında, İran ile İngiltere tamamen kestikleri diplomatik ilişkilerini yeniden başlattı.

14 Şubat 1989'da İran dini lideri Ayetullah Ruhullah Humeyni, Hint asıllı İngiliz yazar Salman Rüşdi’nin "Şeytan Ayetleri" adlı kitabında İslam'ı kötülediği gerekçesiyle öldürülmesi çağrısını yaptı. Bu olay üzerine 7 Mart'ta İran ile İngiltere arasındaki diplomatik bağlar yeniden koptu.

1994'te Londra, İran’ın bir dönem İngiltere'ye karşı silahlı mücadele yürüten İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) ile ilişki içinde olduğunu öne sürdü. Tahran yönetimi iddiayı yalanladı ancak iki ülke de büyükelçilerini karşılıklı olarak sınır dışı etti. İran, 1999'da İngiltere ile ilişkilerin yeniden büyükelçilik düzeyine yükseltildiğini açıkladı.

İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw, 24 Eylül 2001'de ABD’de meydana gelen 11 Eylül saldırılarının ardından terörle mücadele konusunda işbirliği amacıyla İran’ı ziyaret etti. Straw, ziyaretle, 1979'daki devrimin ardından İran'ı ziyaret eden ilk İngiliz dışişleri bakanı oldu. O dönem İran hükümetinin başında bulunan Muhammed Hatemi, cumhurbaşkanlığı döneminde Batı ile yakın ilişkiler hedefliyordu.

İngiltere tarafından Tahran Büyükelçisi olarak atanan David Reddaway, Şubat 2002'de İran hükümeti tarafından casus olduğu gerekçesiyle reddedildi.

Haziran 2004'te İran, 8 İngiliz askerini Irak üzerinden kendi karasularına girdikleri gerekçesiyle tutukladı. 3 gün boyunca gözaltında tutulan askerler daha sonra serbest bırakıldı.

ABD ve İngiltere'nin Irak işgali sırasında Tahran yönetimi Irak’ta İngiliz askerlerine düzenlenen saldırıların arkasında olmakla suçlandı. Ekim 2004'te İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, İngiltere’yi İran’ın güneybatısında 6 kişinin ölümüne neden olan eş zamanlı bombalı saldırılar nedeniyle suçladı. İngiltere suçlamaları reddetti.

Mart 2007'de İran Devrim Muhafızları Ordusu tarafından 15 İngiliz askeri sınır ihlali yaptıkları gerekçesiyle gözaltına alındı. Nisan 2007'de İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad, 15 İngiliz askerini Hazreti Muhammed'in doğum günü münasebetiyle serbest bırakacağını açıkladı. 15 asker 13 gün boyunca gözaltında kaldıktan sonra İngiltere’ye gönderildi.

İki ay sonra İngiltere Kraliçesi'nin "Şeytan Ayetleri" kitabının yazarı Salman Rüşdi'ye şövalye nişanı vermesi, Tahran yönetiminin sert tepkisini çekti. Bu olaylardan sonra gittikçe gerilen ilişkiler 23 Haziran'da iki ülkenin karşılıklı olarak iki diplomatı sınır dışı etmesiyle sonuçlandı.

İran'da 12 Haziran'da yapılan ve Mahmud Ahmedinejad'ın oyların yüzde 63'ünü alarak kazandığı tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra muhalefet Tahran sokaklarında gösteriler düzenledi ve gösterilerde 20 kişi hayatını kaybetti. İran, gösterilerin planlandığı yer olarak İngiltere Büyükelçiliği'ni göstererek İngiltere'yi sert şekilde uyardı. Tahran yönetimi, gösterileri kışkırttığı gerekçesiyle İngiliz Büyükelçiliği'nde çalışan iki kişiyi de tutukladı, BBC'nin Tahran muhabirini de sınır dışı etti.

Olaydan bir süre sonra da dini lider Ayetullah Ali Hamaney, bir konuşmasında İngiltere’yi "düşmanların en şeytanisi" olarak değerlendirdi. Bunun üzerine İngiltere Başbakanı Gordon Brown, İran’daki şiddet olaylarını ve basına uygulanan sansürü kınadı.

İngiliz Büyükelçi Simon Gass'in 2010'da büyükelçiliğin internet sitesinden İran’ı halkın en temel kişisel özgürlükleri ihlal etmekle suçlaması nedeniyle Tahran yönetimi, büyükelçi Simon Gass’ı Dışişleri Bakanlığı'na çağırarak iç işlerine karışmaması uyarısını yaptı.

Kasım 2011'de İngiltere, nükleer programı nedeniyle Tahran yönetimine karşı yeni yaptırımlar ilan etti. Petrol dışındaki tüm İngiliz şirketlerinin İranlı şirketlerle ve İran Merkez Bankası ile iş yapmasına yasak getirildi.

İngiltere'nin kararına sert tepki gösteren İran meclisi, İngiltere ile siyasi ilişkilerin düşürülmesini öngören bir karar alarak, Ahmedinejad'ın başında olduğu hükümetten Tahran'daki İngiltere Büyükelçisi'ni iki hafta içinde sınır dışı etmesini istedi. Büyükelçinin Tahran'ı terk etmesinin ardından bir grup İranlının Tahran'daki büyükelçilik binasına saldırmasıyla ilişkiler tamamen koptu. Böylece, iki ülke arasındaki ilişkiler tarihinin en kötü dönemlerinden birini yaşadı.

Ahmedinejad döneminin sona ermesinden sonra göreve gelen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin selefine oranla daha ılımlı politikalar izlemesiyle Tahran ve Londra arasındaki diplomatik ilişkiler en düşük seviyede de olsa geçen yıl şubat ayında tekrar başladı.

Son olarak İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond, resmi ziyaret için Tahran'a gitti. 12 yıl aradan sonra İran'ı ziyaret eden ilk İngiliz dışişleri bakanı olan Hammond'ın katıldığı törenle İngiltere'nin Tahran Büyükelçiliği bugün yeniden faaliyetine başladı.

AA



Bu haber 797 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,567 µs