0 0 0000

Üniversite ağaları ve YÖK Başkanı

İlk asistanlık yıllarımdan tanıdığım bir öğretim üyesiydi, geçim telaşında mütevâzı bir adamdı. Yıllar sonra yeni kurulan üniversitelerden birine rektör oldu. Yolum o üniversitenin bulunduğu şehre düştü ve karşılaştık.
"Ben buranın ağasıyım" sözünü hiç unutmuyorum. Vali, belediye başkanı gibi şehrin ileri gelenlerinin hazır bulunduğu protokolde ne kadar pervasız davrandığını ve karşılığında ona "her şeyden muaf" gibi nasıl tahammül edildiğini gözlemiştim. Ertesi gün makamında ziyaret ettim. Saltanatını ve şatafatını gururla sergilemişti. O üniversitenin gerçekten "ağası" idi.

Bir yıl kadar sonra, bu sefer o benim ziyaretime geldi. Görev süresi bitmiş ve bizim üniversitedeki kadrosuna geri dönmüştü. Kapısını kimsenin çalmamasından, kimsenin onu adam yerine koymamasından ağlayacakmış gibi şikâyet ediyordu. Vaziyeti "attan inmek" falan değildi; mutantan bir saltanat arabasından düşmüş, şimdi adeta çamurlar içinde yuvarlanıyordu.

Dışarıdan bakanların rektörlerin nasıl bir iş yaptığını anlamaları imkânsız. Eğitimin en yüksek kademesinin, ülkenin üretebildiği bilimin yani en ileri olması gereken kurumun başında bulunmanın inanılması zor ayrıcalıkları var. YÖK düzeni ve 2547 sayılı Yükseköğrenim Kanunu, yetkiyi bütünüyle rektörlere veriyor. Rektör de öğretim üyelerinin "bir kısmı"nın oyları ile seçiliyor. Seçim demokratik bir yöntem; ama üniversitelerde tersine işliyor. Demokrasilerde iktidar çoğunluğa verilir; ama ortaya bir çoğunluk diktası çıkmaması için denetim mekanizmaları öngörülür. Üniversiteler ise seçimle iş başına gelen "zorba"larla yönetiliyor. Çünkü rektör, öğretim üyelerinin bir kısmını temsil ediyor ama üniversite üzerinde denetimsiz bir güce sahip oluyor. Rektör, sahip olduğu yetki ve bu göreve geliş yöntemi ile kendiliğinden azınlığın çoğunluk üzerindeki kontrolsüz ve denetimsiz diktasını temsil ediyor. Azınlık bir grubun çıkarları doğrultusunda üniversiteyi bir "ağa" gibi yöneten mutlak bir iktidar çıkıyor ortaya.

Görevi başındayken hukukçu bir rektörle Yükseköğrenim Kanunu üzerine konuşuyorduk. "Aslında bu kanun bir cümleden ibarettir" demişti bana ve bu cümleyi söylemişti: "Rektör ne derse o olur."

Üniversitelerarası Kurul'u seferber ederek ortamı geren ve üniversiteyi kutuplaştıran rektörleri, bu dar çerçevenin içine yerleştirmek gerekir. Onların bilimin, kalitenin, özgürlük ve hukukun peşinde olmaları imkânsız. Sahip oldukları saltanatı neden özgürlüğe veya demokrasiye feda etsinler? Kendi iktidarlarını sona erdirecek olan özgürlüklere neden izin versinler?

Ağalığın olduğu yerde hukuk değil, feodal kurallar işler. Feodal ilişkiler prensiplerle değil, gücün peşinde yürür. Bazı rektörlerin bulundukları şehrin CHP il başkanı gibi konuşmalarını, bu yüzden yadırgamamak gerekir. Onlar hukukla değil siyasetle kayıtlılar. Hukuk umurlarında değil, siyaseten güçlü olmaya çalışıyorlar. Ortada alenî bir anayasa hükmü dururken direnmeleri, feodal çıkarların arkasına siyasî destek bulabilmek için. Bu kadar hukuksuzluk üniversitelere yakışmaz; ama "ağa"lara az bile gelecektir.

YÖK Başkanı'nın sakin, sorumlu ve ciddî tavrı ile rektörlerin kavga ve gerilim peşinde koşan "siyasî" çabaları arasındaki derin uçurum, olması gereken şeyi de gösteriyor. Mesele başörtüsü sorunu değil. Bu ağalık düzeni üniversitelere de Türkiye'ye de yakışmıyor. Bilime yakışan özgürlüğü kim savunuyorsa, üniversiteyi o temsil eder. Bugün üniversiteyi, dikta özlemleri ile ağalık düzenini sürdürme telaşında olan rektörler değil YÖK Başkanı Özcan temsil ediyor. 12 Eylül darbesinin üniversiteye güvensizliğinin yarattığı bu ağalık düzeni, sığındığı yasaklarla birlikte çöküyor.

Önümüze çıkan sorunları, daha derinde aksayan büyük gövdenin semptomları olarak görmeliyiz. Başörtüsü yasağı tartışmalarından çıkartılacak sonuç: Türkiye'nin ileri bir üniversite düzenine ihtiyacı var.

zaman

Bu yazı 921 defa okundu.