0 0 0000

Tokat’a Gitmek Gerek

“Tokat’a gitmek gerek” diyor Mevlana, sonra ekliyor: “Çünkü Tokat’ta iklim ve insanlar mutedildir.” Asırlar önce söylenen bu söz, her halde şimdi de manasını koruyor olmalı; iklim de insanı da mutedil. Ne aşırı sıcak, ne aşırı soğuk: Orta yol… İnsanlarını pek tanıdığım söylenemez; ama görüştüğüm eşraftan insanlar mütevazı, dengeli ve kanaatkâr: Vasat ümmet…

Bereketli, ılıman bir şehir! Sokakta dolaşırken, esnafa uğrarken, ilim ve sanat erbabı zevatla konuşurken hep o “ılımanlığı” müşahede ediyorsunuz.  Bu iklimde nice zevat yetişmiş, ilim ve irfan hayatımızın yıldızları olarak tarihe geçmiştir.

Molla Hüsrev’in şehri… Molla Lütfî’nin, İbn-i Kemâl’in, Bolu Dağı’nın eteklerinde sırlanmış Şeyh Mehmed Emin Tokadî’nin ve Plevne müdafi Gazi Osman Paşa’nın şehri. Hacı Bektaş-ı Velî’nin ifadesiyle, “âlimler konağı, fazıllar yurdu ve şairler yatağı”  bir şehir.

Yolunuz bu şehre düşsün efendim! Bilhassa yaz aylarında, önce Sivas’a uğrayın tarihi koklayın, sonra çıkıp gelin bu şehre, bir öğle vakti iki şehir arasında paylaşılamayan sebzeli kebabı afiyetle ikram edin kendinize ve Mevlana’nın izinde şehre dokunun.

Mevlana’nın izinde şehre dokunmak demek, Mevlevihane’den başlayarak tarihte yolculuk etmek demektir. Eğer uğradığınızda Mevlevihane Müzesi müdürü Ekrem Anaç oralardaysa, onun mihmandarlığında Tokat Mevleviliği’nin altın sayfalarını kemal-i dikkatle çevirmeniz mümkündür. Uğradığım diğer Mevlevihanelerden, özellikle ahşap işlemeleri ve ferah bahçesiyle ayrılan bu huzur adasında aklen temaşa ederken ruhen de semaya duracaksınız. Muhteşem bir medeniyet! Ahşaba yansıyan nakışlar, bahçede seyrana çıkan laleler arasında, yıllardır sükût orucu tutan semahanede canların “Hû!” seslerini duyar gibi olacak… Kudum-ı şerifin verdiği ritmin peşinde adeta feryad edercesine aşk sırlarını fâşeden neyin sedasıyla dirileceksiniz. Heyhat; bütün bunlar birer seyirlik olarak kaldı deyip mahzunlaşacaksınız.

Tokat’a gelmek lazım… Burada, Mavlevihane’nin avlusunda tarihle an arasında gidip gelmeleri yaşamak için kalkıp gelmeli. Sonra “dokuz yüz adımda dokuz yüz yıllık tarih”in izinde şehrin dar sokaklarında seyrana çıkmalı. Danişmentli, Selçuklu, Osmanlı… Şehrin sokaklarında bir medeniyet tarihi talebesi olduğunuzun ayrımına varıp, zamana meydan okuyan konakları, medreseleri, hanları, hamamları ve bilhassa camileri teker teker tavaf etmeli. Velhasıl, şehre gelmeli!

Bendeniz, hangi şehrin kapısından girersem gireyim, o şehri bir kitap gibi düşünür, okumaya çalışırım. Şehir kitabını okumak, evet oradaki tarihi kültürel mirası tanımaktır. Bu ise, şehrin tarihini anlatan eserleri okumanın yanında şehrin bir “delisini” bulup, onunla gezmekle olur. Şehrin delisi, yaşadığı şehre sevdalanmıştır; bütün sokaklarını ve tarihi mirasını bilir, bu mirası korumak için çaba sarfeder. Bu bazen bir yöneticidir, bazen bir öğretmen yahut bir memur veya orta halli bir esnaf. Şehri ondan dinlersin… Dinledikçe okursun. Fakir, Tokat’ı iki delinin, biri Müze Müdürü Ekrem Bey, ötekisi kadim dost ve ağabeyim Kemal Akın’ın rehberliğinde dolaştım. Uğradığımız her mekan, geçtiğimiz her sokak kendi lisanıyla türküsünü söyledi; kah göz yaşı döküldü kaldırımlara, kah sevinç çığlığı yankılandı semada… Ve yolumuz şehrin sahibine çıkıverdi.

Her şehrin bir sahibi vardır, derler; doğrudur. Tokat’ın sâhib-i manevisi, öyle sanıyorum ki, Abdulmecid-i Şirvânî Hazretleri’dir… Kara Şems diye maruf Sivasiye’nin Piri Şemseddin Sivâsî’nin mürşidi. Seyranımız onun huzurunda demlendi; ruhu şâdolsun!

Evet, aziz dost, yolun bir gün Tokat’a çıksın. Bir Ağustos gününde, sebzeli Tokat / Sivas Kebabı’nı tadıp Abdulmecid-i Şirvânî Hazretleri’ne doğru giden yolda, “dokuz yüz adımda dokuz yüz yıllık tarih”i tavaf et! Haydi, iyi yolculuklar.

Bu yazı 7,470 defa okundu.