0 0 0000

Adil ol… Zâlim olma!

Zıtlar bizi terkibe götürüyor… Adaleti, zalimden de öğrenmek mümkündür. Haccac-ı Zâlim var mesela; halk ona zalim diyor, ama o kendi içinde tutarlı, adil. Sen, zalimi tanıyacaksın; hem zulmünü bertaraf etmek için, hem de onun gibi olmamak için.

Zulüm, en genel anlamıyla, fıtratın bozulmasıdır… İnsanın bozulmasıdır. İnsanın bozulması, akıl tutulmasına ve basiret kapanması sebep olur. Vicdanlar yaralanır. Vicdan, akl-i selîmdir…  İnsanı, insan yapan bir meleke! “Vicdan, Hakkın aynasıdır” da derler. Buyruldu ki; “Karar verirken, vicdânının sesini duymazlıktan gelme!” (Nisa, 58)

İçimizde vesveseler olur, kaygılar, endişeler… İç sesimiz bazen hayır söylemez. İnsanız, kıskanırız, haset ederiz, düşmanlık besleriz. Bunlar, insanın içinde cereyan eder. Eğer bu cereyanın tesirinde kalır isek, Hak korusun, zalimleşiriz. Peki, ne yapmalı? Ecdat bunun için bazı formüller bulmuşlar:

Evleri süsleyen “Bu da geçer yâ Hû!”, “Hoş gör yâ Hû!” tabloları… Hasbinallah zikirleri, “lâ-havle!” cekmeler… Bütün bunlar, insanın otokontrol mekanizmasını geliştiryor, sakinleşmeye, hakkaniyetle meseleleri anlamaya imkân veriyor.

Bir gün Beyazıt’a sormuşlar:

-Senin de kalbine kötü şeyler gelir mi? Buyurmuş ki,

-Uğrar geçer!

Kalbimize kötü şeyler gelecek… Gelir de; ama uğrayıp geçer mi? Uğrayıp geçmesi lazım ki, hayatı zenginleştirelim. Yoksa o iç sesler düşmanlığa, zulme sebebiyet verir. Toplumsal güven, huzur ve istikrar kaybolur.

Bendeniz, “nasıl böyle büyük bir devlet olduk?” sorusu muvacehesinde Aşıkpaşazâde’nin tarihini okudum. Osmanlı’yı cihan hâkimi kılan esaslar nelerdir, onları tetkik ettim. Osmanlı’nın temel dinamiklerinin şunlar olduğunu gördüm:

1.    Adalet

2.    İsti’malet = Hüsn ü mu’amele..

3.    Ehliyet

4.    Ahde vefâ

Bu dört temel ilkenin asli kaynağı, yine adalettir… Adalet olur ise, muameleniz de güzel olur. İşi, “benim adamıma” değil de hak edene verirsiniz…  Ehliyet ararsınız. Bekledikleriniz olmadı, diye ceffel kalem insanları silip atmazsınız; vefalı olursunuz. İşte Osmanlı’yı cihan hâkimi yapan temel değerler bunlar…

Yardım et… Adalet, kardeşine yardım etmendir!

Hz. Enes’ten gelen bir rivayeti hatırlıyorum… Efendimiz (sav) dostlarına, "Zalim de olsa, mazlum da olsa kardeşine yardım et!" buyurdu. Bunun üzerine orada bulunanlardan birisi, "Ey Allah'ın Resûlü, kardeşim mazlumsa ona yardım ederim. Ama zalimse nasıl yardım edebilirim ki?" dedi.

Hz. Peygamber şöyle buyurdu: "Onu zulümden alıkoyar, ona mâni olursun… Bu da ona yardım etmektir."

İnsanı insan yapan şu evrensel değere dikkat eder misiniz?  Zalim veya zulme meyletti diye, kardeşinle hemen köprüleri atma… Silici olma! Onu hayra çağır, gittiği yolun yanlış olduğunu göster. Eğer köprüyü atarsan, o zalim, daha da zalim olacak. Düşmüş o, kuyuda; elini uzat, çıkartıp topluma hazırla.

Velhasıl, sen, âdil ol, zâlim olma!

Bu yazı 2,191 defa okundu.