Rapor Türkiye’nin lehine!

ABD Kongresi tarafından görevlendirilen “Irak Çalışma Grubu”nun raporu açıklandıktan sonra, taraflardan da ilk tepkiler gelmeye başladı. Türkiye genel çizgileri ile raporun Ankara’nın işin başından beri söylediklerini içermesinden memnun. Tavsiyelerin bazılarının uygulanacağından da emin. Ancak tüm raporun birebir Beyaz Saray tarafından uygulanacağı konusunda şüpheleri bulunuyor.

Örneğin, raporda bulunan “Merkezi yönetimin desteklenmesi, Irak’taki gelişmelerden etkilenen ve bu ülkede yaşananlardan kaygı duyan komşuların önerilerinin dinlenmesi ve hatta bu komşuların bizzat çözüm sürecini katılması, bir uluslararası hakemlik mekanizmasına gereğine gönderme yapması, 2007 sonuna kadar yapılması gereken ve Kerkük’ün durumunu belirleyecek referandumun-şiddete yol açabileceği endişesiyle- ertelenmesi, Irak meselesini Filistin-İsrail problematiğinin bir parçası olarak algılaması” türünden unsurlar Türk Dışişleri çevrelerinde olumlu bulunan bakış açıları.

Ancak Türk dış politika uzmanları içinde bu raporun sağlamasını farklı bir yolla yapanlar da mevcut. Bu görüş bölgedeki sorunların nedenini Barzani-Talabani ikilisi ile İsrail’e yükleyenlerden destek buluyor. Onlara göre; Bağdat, Kuzey Irak ve tüm bölgede sorumluluğu bulunanların raporu nasıl karşıladığına bakmak, raporun Türkiye lehine olup olmadığını göstermeye yeterli.

Nasıl bakıyorlar?..

Mesud Barzani hazırlanan raporu, Bağdat’a tüm ülke üzerinde fazla yetki verdiği ve Kerkük'ün statüsünün belirlenmesini geciktireceği için eleştirerek, tavsiyeleri "gerçekdışı ve uygunsuz" olarak niteliyor. Raporda öngörülenin aksine, Kerkük referandumunun ertelenmesinin "vahim sonuçları olacağını" belirtiyor. Barzani’nin son sözü ise, merkezi hükümetin güçlendirilmesi yönündeki tavsiyesinin-sanki sağlıklı ve normal şartlarda yapılmış bir anayasaymış gibi- "anayasadaki federalizm ilkesine aykırı olduğunu" söylüyor. Irak Devlet Başkanı Talabani de bu itirazların her biri ile tamamen hemfikir olduğu gibi, ek olarak Irak'ın komşularına ülkenin içişleri konusunda fazla söz hakkı tanıdığı" gerekçesiyle de rapordan mutlu değil.

İsrail’e gelince.. O’nun derdi biraz daha farklı. Tel Aviv, Irak’la Filistin meselesi arasında herhangi bir kurulmasından hele Irak sıkıntısına gerekçe olarak gösterilmesinden uzun zamandır rahatsız. 
Doğal olarak Irak'ta güvenliğin sağlanmasını İsrail-Filistin çatışmasına çözüm bulunmasıyla ilişkilendiren rapordan da. ABD'nin İran ve Suriye ile diyaloğa girmesini tavsiye eden rapora bu saikle de itiraz ediyor İsrail. Mutsuzluğunu da en yetkili ağız, Başbakan Ehud Olmert eliyle de duyurmuş durumda zaten.

İtirazlara bu şekilde liderler ve maddeler üzerinden bakınca, Türkiye’nin beklentileri ile uzlaşmadıkları gerçekten de görülüyor. Fakat rapor Ankara ile uzlaşıyor. Şimdi “Balgat’daki uzun binada” yapılan analiz, Başkan Bush’a tarih önünde iyi hatırlanması şansını nispeten veren bu raporun Beyaz Saray tarafından uygulanmaya konulması.