Çok ince hesaplar: “Sine-i millet!” mümkün mü?

TBMM içi ya da dışı tüm muhalefet partilerinin genel kanısı Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin halihazırdaki TBMM tarafından değil, bir erken seçime gidilerek Köşk seçiminin yeni meclis tarafından gerçekleştirilmesi. 

Bu eğilimin önünde ise herkesin bildiği gibi aslında tek ve net bir engel bulunuyor. AKP’nin TBMM çoğunluğu. Bunu aşmak şu anki tabloyla mümkün olmadığından, başta CHP olmak üzere muhalefet, bu projeyi hayata geçirecek farklı yollar arıyor.

Bu alternatifler içinde en “geri dönülmez” ve yaptırım gücü bulunanı ise “sine-i millet” projesi. Bu fikir geçtiğimiz 2006 yılı sonunda ilk kez CHP yönetimi tarafından Bizzat Deniz Baykal’ın ağzından seslendirilmişti. 

Baykal, “Gerekirse sine-i millete döneceğiz. Son çare olursa elbette döneceğiz. Biz o koltuklara yapışmadık" şeklinde ifade etmiş, geçen süreç içinde bu görüşünü zaman zaman tekrarlamıştı.

Milletvekillerinin toplu istifa yöntemi her zaman işletilen ya da cesaret edilebilen bir yöntem değil. Nitekim CHP liderinin bu sert sözlerine rağmen bu yolda bir adım henüz atılamadı. Ancak görünüyor ki yine CHP içinde ve kısmen muhalefet partileri içinde (nispeten ANAP ve çokça DYP içinde” yeniden dillendiriliyor.

Peki bu mümkün mü? Ya da uygulanırsa ne olur? Böylesi bir durumda TBMM'deki AKP çoğunluğu belirleyici olacak. Anavatan ve DYP'liler ile bağımsız milletvekillerinin benzer bir yolu seçmez, CHP'liler sine-i millet yolunda yalnız kalırsa, izlenecek yol şöyle olacak: Önce TBMM Başkanlık Divanı toplanarak, istifa imzalarının vekillere ait olup olmadığını kontrol edecek. TBMM Başkanı Bülent Arınç bir hafta içinde çağrı yapacak. CHP'nin Divan'daki temsilcileri de istifa etmiş olacağı için istifaların geçerliliğini teyit görevini AKP'liler yerine getirecek.

Divan'ın bu işleminin ardından istifalar TBMM Genel Kurulu'nun gündemine taşınacak. Genel Kurul'da istifalar tek tek oylanıp karara bağlanacak. İstifalarla ilgili görüşme yapılamayacak ve milletvekillerine söz verilmeyecek. İstifanın yürürlüğe girmesi için karar yeter sayısından az olmamak üzere basit çoğunluğun oyu yeterli olacak. Karar yeter sayısı ise 138. Buna göre 138 milletvekili kabul oyu kullanmazsa istifa geçerli olmayacak. TBMM aritmetiğine göre CHP'lilerin istifalarının geçerli olabilmesi için AKP'lilerin olumlu oy kullanmaları dışında başka bir seçenek yok.

Yani en yalın ifadeyle CHP’nin böyle bir eyleme girişmesi kendi elinde ama umduğu sonucu alması AKP’nin elinde. Buna rağmen CHP’nin yine de toplu istifa yöntemini seçerek halkın bağrına dönmesi mümkün mü? Evet mümkün. Ama sonucu çok daha tatsız olur! Çünkü bu fikrin ana amacı TBMM’yi bir ara seçime yöneltmekse, geçen yılın sonundan bu yana değişen ve şu sıralar Ankara politik odaklarında bu konuyu ısıtılan siyasilerin, hatta daha bugün (11 Aralık) bazı gazetelerde yer alan sine-i millet projeksiyonlarının atladıkları çok ciddi bir nokta var.

Anayasa'ya göre milletvekilliğinden istifanın tek siyasi sonucu ara seçimler.. Ancak,  Anayasanın amir hükümlerinden biri (Madde 78) genel seçimlerin normal zamanına bir yıl kala “ara seçim yapılmasını yasaklıyor”! Yani istifa edebilirler ama artık hiçbir işe yaramaz.

CHP ve diğer partilerin sine-i millete dönmelerinin önünde işte bu iki engel bulunuyor. Zira erken seçimlerin öne çekilmesini, ara seçim yapılmasını engelleyen bu hal, politik varyasyonları kısıtlıyor.

İşte tam bu noktada iyibilgi farklı bir tartışma konusunu gündeme getiriyor. Peki, sine-i millet projesi ara seçim yaptırma amacını gütmeden gerçekleşirse? Bu halde başka bir kritik süreç ortaya çıkıyor. Yeni Cumhurbaşkanı’nın seçilmesi için aranan TBMM oy oranı, üye tam sayısının üçte ikisi. Bu da 366 milletvekili ediyor.

Muhalefet partilerinin istifası veya seçimi boykot etmeleri halinde AKP’nin bu rakamı bulması zorlaşıyor. Dünkü şuanda sahip olduğu milletvekili sayısı 354. Bu halde AKP küçük sayıları tek tek toparlama zorunda alabilir. Bu halde ANAP krizi baştan değerlendirecek ve muhtemelen AKP ile görüşmeler yapabilecektir. Yaklaşan seçimlere bir takım avantajlarla gitme yollarını arayabilir!

Yine de şu an ki durum ANAP oylarının AKP’yi desteklemeyeceği yönünde. DYP’nin 4,  HYP’nin 1, GP’nin 1 oyu da AKP için oldukça zor. Geriye bağımsız 9 milletvekili ile SHP 1 oyu kalıyor. Oldukça tartışmalı bu rakamlardan Cumhurbaşkanı çıkması da zor.

Bu tablo Cumhurbaşkanı’nın ilk iki turda seçilememesi anlamına geliyor. Ancak üçüncü tur salt çoğunluk istiyor ve bu halde AKP yeni Cumhurbaşkanı seçebilecek. Fakat bu üçüncü turun çok kritik bir özelliği bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı seçimleri “gizli oy”la yapılıyor. Yaklaşan genel seçimlerde koltuğundan şüphe eden ya da listede iyi bir yer bulamayacağını anlayan AKP’li vekillerin bir kısmı protesto oyları kullanabilir.

Hele Tayyip Erdoğan’ın aday olacağı böyle bir seçimde işler daha çetrefilleşebilir. Zaten AKP’nin Nisan ayına kadar bu konuyu sürekli kapatmak istemesinin ardında biraz bunlar bulunuyor. Bugünden bakınca AKP içinde bu çapta bir kırık elbette görülmüyor.

Ama ya gerçekleşirse ve 3. turda Cumhurbaşkanı seçilemezse. İşte o zaman gerçektende kriz günleri başlayacak. Anayasa’nın 102. maddesi şöyle diyor; “... Cumhurbaşkanı seçilemediği taktirde ‘derhal’ TBMM seçimleri yenilenir.”
Nisan ayının politik şartları ne getirecek belli değil. Fakat şimdiden görülen o ki bu iş daha çok su kaldıracak.