“Seçimlere kadar elimiz kolumuz bağlı!”

Geçtiğimiz hafta içinde ekonomi sayfalarını süsleyen ancak pek dikkat çekmeyen bir gelişme yaşandı. Konumuz Tayland’daki “sıcak para” tartışması. Bu aslında öylesine bir gelişme değil. Her ne kadar Tayland yediğimiz yemeğe kadar küreselleştiğimiz şu günlerde Türkiye’ye “uzak” olsa da, başına gelenler ile bizi bekleyenler arasında bir paralellik kurulabilir.

Tayland’da ne oldu?

Gelin önce Tayland’da ne olduğuna bir göz atalım. Bir süre önce Tayland’da garip bir darbe yaşandı. Batılı ülkeler Tayland’daki askeri yönetimi eleştirse de darbenin basına yansıması farklı oldu. Yapılan modern ötesi darbeden geriye askerlerle fotoğraf çektiren turistler kaldı. Ondan sonra Irak’a demokrasi getirmekle uğraşan Batı kamuoyunda darbe konusu unutuldu gitti.

Ancak Tayland kısa bir süre sonra yeni bir madde ile gündeme oturdu. Bu kez durum farklıydı. Çünkü işin içinde korunması gereken “küresel değerler” vardı.

Peki, Tayland böylesine gündeme düşecek ne yaptı? Tayland ülkeye giren sıcak parayı kontrol altına almaya çalıştı. Hafta başında verilen bir kararla ülkeye giren sıcak paranın bir sene içinde ülkeden çıkmak istemesi halinde üçte birini kaybedeceği bildiriliyordu. Diğer bir deyişle sıcak para, istediği anda ülke dışına çıkmakta zorlanacaktı. Ancak Tayland’ın darbe yönetimi sıcak paraya söz geçiremedi. Çünkü bir günde borsa yüzde yirmi değer kaybetti. Darbe yönetimi geri adım attı.

2001 krizi unutulmasın

İşte bu noktada Türkiye’nin çıkarması gereken dersler var. Zira 2001 yılında yaşanan sert kriz henüz hafızalardayken belki de bu önemli konunun üzerine gidilebilir. Çünkü kimilerine göre sıcak paranın siyasi olarak yönlendirildiği de bir gerçek. Yani sıcak para akışına bağımlı olan ülkeler bu finansal kaynağı doğru yönetmediği takdirde dış müdahaleye fazlasıyla açık hale geliyor.

Türkiye sıcak parayı kontrol altına alabilir mi? Uzmanlar Türkiye’de cari açık GSMH’nin %6-7’si iken hükümetin sıcak parayı kontrol altına alacak adımları atmasının olanaksız olduğunu belirtiyor. Zira Türkiye cari açığını büyük oranda dışarıdan gelen sıcak para il kapatıyor. Uzmanlar büyüyen ekonomilerde cari açığın artmasının doğal olduğunu belirtiyor. Ancak bu iki tarafı keskin bıçak. Zira cari açığı kapatmak için ülke ekonomisi daha fazla, manipülasyona açık sıcak para tehlikesi ile karşı karşıya geliyor.

Türkiye'nin seçimlere kadar eli kolu bağlı

Peki, Türkiye sıcak para akışını kontrol edebilir mi? Tayland’ın yaptığı gibi sert değil ancak makul önlemlerle ekonomik yapısını koruma altına alabilir mi? iyibilgi’ye konuşan Marmara Üniversitesi öğretim görevlisi İbrahim Öztürk Türkiye’nin şu anda sıcak parayı kontrol altına alacak bir politikaya gidemeyeceğini ileri sürüyor. Zira İbrahim Öztürk’e göre Türkiye dışarıdan gelen sıcak parayı kontrol altına almaya çalışsa bile bu sefer Türkiye’de uzun dönemli yatırım yapan  yabancı sermayeyi tedirgin edebilir. Çünkü “Yabancı sermaye uzununu da kısasını da kontrol ediyor.”

Öztürk: Maliyetler arttırılmalı

Öztürk, sıcak parayı kontrol edecek mekanizmanın başlangıçta kurulması gerektiğini, şu andan itibaren bir şeyler yapmanın güç olduğunu belirtiyor. Ancak bu hiç bir şey yapılamayacağı anlamına da gelmiyor. Hükümetin seçimlere kadar hiçbir önlem alamayacağını belirten Öztürk, en azından Türkiye’nin seçim sonrasında yeni bir düzenlemeye gitmesi gerektiğini vurguluyor. Sıcak parayı kontrol edebilmek için hükümetin öncelikle cari açığı dizginlemesi gerektiğini belirten Öztürk, Türkiye’yi sıcak paranın manipülatif etkilerinden koruyacak önlemlerinden bir kaçını sıralıyor:

• Giriş ve çıkış maliyetini arttırmalı. Vergi konulabilir.
• Bankaya girdiğinde kalma süresi uzatılabilir.
• İçerideki aktörler döviz konusunda bilinçlendirilmeli.
• Türkiye’nin sıcak paradan çok uzun vadeli yatırıma ihtiyacı var. Bu yüzden maliyetleri arttırmak sıcak parayı engelleyecek de olsa yapılmalı ve sıcak para Türkiye’den uzak tutulmalı. 

iyibilgi.com