2 milyon kişiyi kurtaran sandık!

0 0 0000 00:00 tsi
Sarıkamış Harekâtı'nın yıl dönümünde harekat ile ilgili çarpıcı bir buluş hikayesi ortaya çıktı. Doktor Ahmet Fikri'nin 'buğu sandığı' binlerce Osmanlı askerinin hayatını kurtardı. O kadar insan bir sandığa sığar mı demeyin!

Sarıkamış Harekâtı sırasında ordu tabibi Ahmet Fikri'nin icat ettiği ilkel dezenfeksiyon aletinin yüz binlerce kişinin hayatını kurtardığı ortaya çıktı. Dr. Fikri'nin, Sarıkamış'ta açlık ve dondurucu soğuk yanında bitlerle de savaşan askerler için geliştirdiği 'buğu sandığı' sayesinde, 13 ayda 2 milyon 225 bin kişinin elbisesinin dezenfekte edilerek tifüs salgını kontrol altına alındı.
Muzaffer Taşyürek'in Yitik Hazine Yayınları'ndan çıkan 'Bir Hüznün Tarihi Sarıkamış' adlı kitabı, Sarıkamış Harekâtı'nın bilinmeyen yönlerine ışık tutuyor. Kitapta 3. Ordu Sıhhiye Reisi Dr. Tevfik Salim, buğu sandığının tifüs salgınını nasıl bitirdiğini raporunda şöyle anlatıyor:

Bitten tamamen kurtuldular
"Lekeli tifo (tifüs) salgını, batıda Erzincan, güneyde Elazığ ve Diyarbakır'a yayılır. Lekeli tifo mücadelesi, bit mücadelesi demektir. Orduda her tarafta yapılabilir, kolay kullanılır, kolay tamir olunur, ucuz bir dezenfekte cihazına ihtiyacımız vardı. 3. Ordu'da dezenfeksiyon meselesinde en büyük ve kati inkılabı yapan, Sivas Menzil Mıntıka Sertabibi Dr. Ahmet Fikri'dir. 1916 yılında ordu Sıhhiye Reisliği'ne verdiği bir resmi yazıda pratik bir nevi etüv (dezenfekte aracı) tarif ve buğu sandığı adını verdiği bu cihazın orduda kullanılmasını teklif etti. Bu, fevkalade bir buluştu. Maksadı temin ettiği anlaşıldıktan sonra bu cihaz her tarafa yayıldı ve kısa zamanda kıtalarda, sıhhi müesseselerde, sivil ahaliarasında yapılan salgın hastalıklar mücadelesinde kullanılmaya başladı. Ancak buğu sandığı bulunduktan sonradır ki, 3. Ordu'yu bitten tamamıyla kurtarmak mümkün olabildi."

Temizlik evleri kuruldu
Dr. Salim'in raporuna göre esasını buğu sandıklarının oluşturduğu temizleme evlerinde, 1917-18 yıllarındaki 13 ayda 2 milyon 225 bin 262 kişinin elbisesi dezenfekte edildi ve 2 milyon 283 bin 95 kişi yıkandı. Buğu sandığı, Ankara'nın doğusundaki bölgede tifüs salgınının denetime alınmasında da büyük katkı sağladı.
Kitaptaki bilgilere göre Erzurum ve Erzincan'da tifüs salgını ortaya çıktı, tifüs, lekeli humma, dizanteri gibi bulaşıcı hastalıklar, Sarıkamış'tan sonra 3. Ordu'nun felaketi oldu. Sadece askerler değil, askerle temastaki subay ve doktorlar da tifüse yakalandı. 1915'te yalnızca Mart ayında 3. Ordu'nun yüzde 45'i salgın hastalıklara yakalandı, bunların yüzde 24'ü can verdi.

Elbise sana gelmezse...
Kitaba göre Sarıkamış Harekâtı sırasında 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, 12 Eylül 1914'te İstanbul'a çektiği telgrafta kaputu, ceketi, işliği, ayakkabısı başta olmak üzere 100 bin askeri elbiseye ihtiyaç olduğunu bildirmiş, ama ihtiyaçları karşılanamamıştı. Eylül ortalarında askerin dörtte birinin elbisesi ancak karşılanabilmişti.
Elbiseler ulaşım imkânsızlıkları nedeniyle askerlere iletilemeyince, Enver Paşa "Üç depo taburu asker Gümüşhane'ye gönderilecek. Her asker oradaki depolardan sırtına alacağı beş kaputla Erzurum'a geri gelecek" emrini verdi. Ancak harekât, bütün bu olumsuzluklara rağmen başlatılmıştı.

Nasıl dezenfekte ediyor?:

Buğu sandığı bir kazan ve bir sandıktan oluşuyor. Kazan, bir ocağa yerleştiriliyor, üzerine bir yüzü kazanın ağzı genişliğinde dairesel delinmiş tahta sandık, ters olarak konuyor. Kazan suyla doldurulup ocak yakılıyor. Sandığın içindeki ızgaralara elbise ve eşyalar yerleştiriliyor. Giysi ve eşyalar buharda yarım saat bekletildikten sonra tamamen temizleniyor

Radikal

Bu haber 562 defa okundu.