Soma‘nın bahtı 60 yıldır kara

18 Mayıs 2014 09:19 tsi
Maden olan dağda ot bitmez, tıpkı Soma gibi… 50 yıl önce kaloriferli apartmanlara kömür yetiştiren ilçenin alın yazısında grizu, göçük, yangın hiç eksik olmadı.

Kırkağaç, kavunuyla; Akhisar köftesiyle övünür… Bu iki ilçenin sarmalayıp, İzmir sınırına sıkıştırdığı Soma 60 yıldır dövünür. 5 gün önce 301 madenciye mezar olan Manisa’nın küçük ilçesinin tarihi, talihi ‘kara’dır.

MARSHALL YARDIMI

Yıl 1952, iktidarda Demokrat Parti var. ABD’nin Marshall Planı’yla hibe ettiği 137 milyon doların 4 milyon 300 bin doları; Tunçbilek, Değirmisaz ve Soma’daki kömür madenlerinin geliştirilmesine ayrılır. Soma’nın payına ‘modern bir yıkama tesisi’ düşer, 214 bin dolar harcanarak. Aynı yılın eylül ayı. Etibank’ın işlettiği madende grizu patlaması sonucu beş madenci parçalanarak can verir.  

10 YIL SÜRECEK YANGIN

3 Mart 1957, Dereköy’de 60 işçinin kazma salladığı maden ocağı çöker,  Yaşar Kaya ile Mustafa İlhan, kayaların altında ezilerek ölür. Bir yıl sonra yine göçük, yine iki işçi can verir.  1961’in ilk günleri… Bir linyit madeninde yangın çıkar, iki hafta sonra gazetelerde şu haber yayınlanır: 15 gün önce çıkan yangın 10 yıl sürecek.

KÖMÜR FIŞKIRIYOR

Bir yıl sonra… Henüz ‘Karaoğlan’ değil, İsmet İnönü’nün Çalışma Bakanı’dır Bülent Ecevit.  Garp Linyitleri İşletmesi’ni inceler. “Maden işçilerine yüzde 30 zam yapılacak” der. Yapılmaz. İlçeden kömür fışkırmaktadır. Stoklar bol olunca, ‘kaloriferli apartmanlar’a kontenjansız satış başlar. İşletme hızla büyümektedir, gazetelere ilan verilir: Maden, Makine, Harita, Elektrik mühendisleri aranıyor.  Askerliğini yapmış. Maaş + yan ödeme. Bekâra ev, evliye lojman.

8 DAKİKADA 6 CAN

80 Darbesi’nden bir yıl önce… Saat 05.00, 610 numaralı maden ocağı bir anda karanlığa bürünür. 40 işçinin gözü ampullerdedir, jeneratörün devreye girmesini beklerler. Ancak girmez, yedek jeneratör de çalışmayınca yerin 250 metre altından feryatlar yükselir. Elektrik olmadığı için madene temiz hava basan kompresörler durur. 6 işçi 8 dakikalık kesinti sırasında karbonmonoksit gazından zehirlenerek can verir. 13 Mayıs 2014... Soma, tarihinin en büyük faciasını yaşadı. Son nefeslerini yeraltında veren 301 madenci, 60 yıldır göçükte, yangında, grizu patlamasında ölen meslaktaşlarının yattığı kara bahtlı Soma'nın ot bitmeyen topraklarına gömüldü.

ÖNCE MADEN SONRA FAKÜLTE

Türkiye'de ilk maden fakültesi açıldıktan kısa sürede kapanan ‘Orman ve Maadin Mektebi’ (1872) ile ‘Yüksek Maden ve Sanayi Mektebi’ni (1924) saymazsak– 1953 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’nde kuruldu. Almanya’daki Aachen, Clausthal, Freiberg madencilik okulları model alındı. İlk mezunlar 1957 yılında verildi. 1990’lı yılların başında bu alandaki profesör sayısı 10’u geçmiyordu.

Akşam

Bu haber 470 defa okundu.