İranın nükleer gücü ''Rusya''
14 Kasım 2014 11:33 tsi
Rusya ile İranın imzaladığı nükleer anlaşma, hem batıya karşı güç ittifakı hem de yaptırımların gölgesindeki iki ülkenin ekonomik kazancı olarak yorumlanıyor.
Ukraynaya karşı sergilediği politikayla şimşekleri üzerine çeken Rusya ile 5+1 ülkeleriyle yürüttüğü nükleer müzakerelerde sonuç elde etmeye çalışan İranın imzaladığı nükleer anlaşma, hem batıya karşı güç ittifakı hem de yaptırımların gölgesindeki iki ülkenin ekonomik kazancı olarak yorumlanıyor.
İranın, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeleri Çin, Fransa, İngiltere, ABD, Rusya ile Almanyadan oluşan 5+1 ülkeleriyle yaptığı geçici anlaşmanın süresinin dolmasına günler kala, Busehr kentinde 2 nükleer enerji santrali daha inşa etmesi için Rusya ile anlaşma imzalaması, gözlerin yeniden İran'ın nükleer programına dönmesine sebep oldu.
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi ve Rus Rosatom firması Başkanı Sergey Kiriyenko tarafından önceki gün Moskova'da imzalan anlaşmayla, İran ve Rusya arasında 25 Ağustos 1992deki anlaşmayla başlayan nükleer işbirliğinin genişletilmesi hedefleniyor. Salihi'nin "iki ülke ilişkileri açısından dönüm noktası olarak nitelediği anlaşma kapsamında, gelecekte de yeni nükleer santrallerin inşa edilmesi öngörülüyor.
Anlaşmaya göre, inşaatı tamamlanan nükleer santrallerin yakıtları da Rusya tarafından sağlanacağı gibi atıkları da işlemden geçirilmek ve depolanmak için Rusyaya geri gönderilecek. Yeni nükleer enerji ünitelerinin İranda inşa edilmesini, donatımını ve bu ünitelerde kullanılacak olan nükleer yakıtın imaliyle tedarikini öngören anlaşma, yine Rusya tarafından inşası tamamlanan Buşehr Nükleer Enerji Santralinde olduğu gibi Uluslararası Atom Enerji Kurumunun denetiminde ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na (NPT) uygun olarak gerçekleştirilecek.
Anlaşma sayesinde, Rusya İran'ın nükleer pazarındaki etkisini daha da güçlendirirken, İran ise nükleer programını uluslararası topluma kabul ettirme konusunda bir adım daha öteye gitmiş oldu.
Anlaşmayı AA muhabirine değerlendiren Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Enerji Güvenliği Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Hasan Selim Özertem, bunun bir ortaklık olmadığını, Rus teknolojisinin İranın nükleer güce kavuşmasına daha önce de katkıda bulunduğunu ifade etti.
Anlaşmanın oldukça önemli bir dönemde imzalandığının altını çizen Özertem, son dönemde Batı'yla yakınlaşan İran'a nükleer teknolojiyi sadece barışçıl amaçlı kullanabileceğini göstermesi açısından bir fırsat penceresinin açıldığına işaret etti.
İranın Batı'yla yürüttüğü müzakerelerden olumlu sonuç çıkması halinde bu ülkenin önemli bir yatırım alanı haline dönüşebileceğine dikkati çeken Özertem, Batılı şirketler bugün doğalgaz sektöründe yatırım yapmak için fırsat kollarken, görünen o ki, Rusya da sahip olduğu nükleer teknolojiyi bir yatırım enstrümanı olarak İranda kullanmak istiyor diye konuştu.
5+1 müzakerelerinin sonucu ne olursa olsun Rusyanın karlı çıkacağını vurgulayan Özertem, şunları söyledi:
Gelecek dönemde İran hakikaten 5+1 ile anlaşma şansı yakalar ise Rusya burada yapmış olduğu yatırımlardan önemli bir ihracat kalemi elde edecektir ve yaptırımların devam ettiği dönemde kazanma şansı yakalayacaktır.
Müzakerelerin olumsuz sonuçlanması halinde ise İranın elini güçlendirdiği ve Rusyanın da batıya karşı önemli bir mesaj verdiği bir süreci izleyebiliriz. Bu şu anlama geliyor, özellikle görüşmelerin bir yönüyle tıkanmasına rağmen önümüzdeki dönemde Rusya İrana yatırım yapmaya karar verirse, Batıya, bugüne kadar yapılan yaptırımların altını boşaltabileceği gücüne sahip olduğu mesajını verecektir. Bu açıdan bakıldığında Rusyanın kendisinin Batının dışına itilmesi, aslında Batının işini zorlaştırdığı mesajını vermeye çalıştığı söylenebilir.
Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nursin Ateşoğlu Güney de anlaşmanın yapısı itibariyle aslında, Batının hassas olduğu NPT kurallarına karşı geliştirilmiş olmadığının altını çizdi. Güney, şöyle devam etti:
Bu tür bir anlaşmanın hayat bulması şu an için oldukça önemli. Zira 5+1 görüşmelerinde 5ler ve Tahran arasında ciddi bir tıkanıklık yaşanan, İranın nükleer enerji kapasitesini kendi topraklarında üretme ve buna meşruiyet yaratma çabalarına, Rus-İran nükleer reaktör anlaşmasıyla pratikte -Tahranın mevcut argümanlarına- karşı bir durum yaratılmış oluyor. Bu durum Batının da uzun bir zamandır savunageldiği ve Moskova ile işbirliği yaptığı olası bir nükleer yayılmanın önlenmesi hedeflerini bir anlamda ciddi olarak güçlendirmiş oluyor. Üstelik İranda gerçekleştirilecek bu reaktör yapım ve işletme süreci, Uluslararası Atom Enerjisi denetim teminatı altına konuyor. İşte, bu nedenle ABDde şu anda bu anlaşmaya itiraz etmemektedir.
Halihazırda, 5+1 ile İran arasında uzun bir zamandır sürdürülmekte olan nükleer görüşmelerde, 6 büyük gücün Tahran ile bazı ciddi konularda anlaşamadığı bilgisini veren Güney, bu durumun, ABD Başkanı Barack Obama'yı 24 Kasım tarihinde Tahranla nihai bir nükleer anlaşma gerçekleştirme fikrinden ve bunu da hem ABD hem de uluslararası kamuoyuna bir başarı hikayesi olarak ilan etme kararlılığından vazgeçirmediğini dile getirdi.
Mevcut durumun 5+1 ülkelerini, Tahrana karşı bazı konularda daha esnek ve tavizkar olmaya ittiğini ifade eden Güney, ABDyi Tahran ve Moskova arasındaki anlaşmayı kabule iten bir diğer nedenin de Washingtonun İranla halihazırda sürdürmekte olduğu örtülü "Irakta IŞİD karşıtı işbirliği" olduğuna işaret etti.
Güney, "24 Kasımda 5+1in yapmak istediği, İran nükleer programını NPT ile uyumlandıracak bir şekilde geri sarmaktır. Tahranın sivil amaçlı nükleer programının durdurulması bu ülkeler tarafından 24 Kasım veya sonrasında yapılacak bir anlaşma ile garantilenemezse, o zaman Tahranın edineceği bu yeni nükleer reaktörlerin Ortadoğu bölgesi için yeni bir güvenlik sorunu oluşturması beklenebilir" ifadelerini kullandı.
aa
Bu haber 973 defa okundu.
Yorumlar
+ Yorum Ekle