Uçaklarda bilgisayar yasağı yolda

2 Ocak 2008 22:18 tsi
Amerika'da yürürlüğe yeni giren bir uygulamaya göre, Uçakla yolculuk eden turistler bundan böyle çantalarında Lityum pil içeren cihazları bulunduramayacaklar.

Skysunhaber'de yayınlanan habere göre, Amerika Ulaştırma Bakanlığı'nın bu yasağa sebep olarak UPS DC-8-70 Philadelphia International Airport, PA (PHL) (United States of America) kazasının oluş nedeni gösterildi.

Söz konusu uçak, kargo bölümündeki bir laptopun pillerinin kısa devre yapması sonucu çıkan yangında düşmüştü.

Kaza sonrasınra açıklanan raporda'da, Lityum Pillerin yolculuk sırasında Patlama ve yanma riskleri bulunuyor.

Peki Lityum Piller hangi cihazlarda bulunuyor ? Lityum Piller, Fotograf makinaları, Cep Telefonları ve Dizüstü bilgisayarlarda bulunduğu gibi bazı oyun konsollarında ve game boylardada mevcut !

Lityum Piller

Lityum, metaller içinde en düşük redox potansiyeline sahiptir. Çok hafiftir ve toksik madde değildir. Bu sebeplerden dolayı lityum çok geniş alanda kullanımı araştırılmakta ve anot olarak kullanılmaktadır. Lityum hücreler çok uzun ömre sahiptir. Düşük hızda enerji tüketimi gerektiren aletlerde (saatler ve hesap makineleri gibi) küçük silindir veya düğme hücreler halindeki lityum piller kullanılır. Bu aletleri birkaç yıl çalıştırabilir.

Lityum piller hava ile temas ettiği zaman bozulur. Lityum çok aktif bir metaldir. Lityum su ile reaksiyona girdiğinde hidrojen gazı (H2) gazı açığa çıkar ve derhal pil hücresi patlar. Su ile reaksiyona girdiğinde hidrojen gazı (H2) gazı üretir. Buda hücrelere zarar verir. Susuz elektrolit kullanılır. Lityum pilleri tam olarak deşarj olmadan toplamak tehlikelidir. Bunlar çözünmüş lityum tuzu içeren polar organik sıvılar (dimetil eter veya propilen karbonat)'dan ibarettir.

Poli etilen oksit/tuz kompleksleri gibi polimer esaslı elektrolitlerin kullanımı araştırılmaktadır.

Lityum piller, silindir, düğme veya metal para şeklinde üretilir. Askeri ve tıbbi aletlerde kullanılır. Lityum pillerde ihmal edilebilecek miktarda cıva bulunur.

Lityum İyon Pilleri (Li-Ion)

Lityum iyon (Li-Ion) pillerde, Lityum metali kullanılmaz. Çünkü Lityum metali çok aktiftir. Lityum metali yerine Lityum bileşiği kullanılır.

Lityum iyon pillerin katodunda lityum kobalit, LiCoO2, anotta ise grafik karbon ve elektrolizde lityum tuzu kullanılır. Lityum tuzu, susuz bir solventte çözülerek elektrolit elde edilir.

Lityum iyon pilleri Ni-Cad (Ni-Cd) veya Ni-MH (NiMH) pillerden oldukça hafiftir. Li-Ion pilleri, aynı boyuttaki Ni-MH pillerin dört katı güce sahiptir.

Lityum pilleri, düşük enerji tüketimi gerektiren aletlerde (duman alarmı gibi) kullanılması çok faydalıdır. Böylece uzun zaman (birkaç yıl) kullanılabilir.

Lityum piller özel olarak bertaraf edilmesi için yeterli miktarda zararlı ve zehirli madde içermez

--------------------------------------------------------------------------------

8 ŞUBAT 2006 UPS DC-8-70 1307 SEFER SAYILI KAZANIN İNCELENMESİ

Tarih 08 FEB 2006
Olayın Oluş Zamanı 00:01
Uçak Tipi McDonnell Douglas DC-8-71F
Taşıyıcı United Parcel Service - UPS
Kuyruk Adı N748UP
Motor Tipi 4 CFMI CFM56-2C
Ekip Ölü: 0 / Sağ Kalan: 3
Toplam Ölü: 0 / Sağ Kalan: 3
Uçak Hasarı Kal edilmiştir.
Yer Philadelphia International Airport, PA (PHL) U.S.A
Olayın Oluş Aşaması Yaklaşma
Uçuş İçeriği Kargo Uçuşu
Kalkış Meydanı Atlanta-William B. Hartsfield International Airport, GA (ATL/KATL), U.S.A
Varış Meydanı Philadelphia International Airport, PA (PHL/KPHL), U.S.A
Uçuş Numarası 1307

 

--------------------------------------------------------------------------------

Kazanın Kısa Hikayesi şöyledir :

8 Şubat 2006 tarihinde Atlanta'dan(ATL), Philadelphia'ya (PHL), USA saatiyle 22:42 EST ile hareket eden 1307 sefer sayılı DC-8-70 uçağı tarifeli gece uçuşunu gerçekletiriyordu. 27R pisti için iniş kleransı alındığı esnada kokpit ekibi duman ikazı aldı. Hava Trafik Kontrol ünitesine durum rapor edildiğinde kule uçağın kalan yakıtının derhal boşaltılmasını istedi. Ekip bunun üzerine uçakta 3 kişi olduğunu ve kalan yakıtında ancak 2 saatlik bir süre içerisinde harcanabileceğini rapor etti.

Kısa bir sure sonra kontrolör yaklaşık 308m ( 1006 feet ) yükselikten derhal alçalma prosedürü uygulanmasını ve 27R pistine inilmesi talimatını verdi. Büyük bir ağırlıkla pisti hizalayan ekip inişini doğru bir şekilde gerçekleştirdi. Bu arada kontrolör 27R pistine iniş gerçekleşmeden havaalanı itfaiye timine haber vererek yerde gerekli önlemleri eksiksizce aldı.

Uçağın inişine müteakiben ekip kokpit penceresinden aşağıya L1 tipinde halatlar sarkıtarak yaklaşık 69sn.de tahliye oldu ve itfaiye ekibi de akabinde söndürme işlemine başladı. Uçakta aralıkla olan patlamalar ve yangın esnasında 200 ton köpük kullanılmasına rağmen yanma ve patlamalar aralıksız 04:00 saat sürdü.

Yangın söndürüldüğünde uçak kullanılmaz haldeydi. Havaalanı yangın söndürme ve kurtarma ekipleri yangından sonra yaptıkları inceleme de, tasarım-test ve yeniden dolum amacıyla uçağa yüklenmiş olan "Lityum Aküleri" ile karşılaştı. Kaza araştırmacıları yangının oluş nedeni üzerinde çalışmalar yapıyor. Tarifeli kargo uçuşu yapan UPS 1307 sayılı sefer 14 CFR bölüm 121 şartları altında yüklenmişti. NTSB ve kaza kırım müfettişlerinin yaptığı inceleme, uçakta yangının başladığı 31.000 Feet ( Yaklaşık 9448m )lik noktada da duman olmadığı halde yangın kokusu alındığını ve inişe 3.5 dk'lık mesafede dumanın görülmeye başlamasıyla beraber yangının güçlendiğini fakat yangının olduğu bölüme geçişin mümkün olmaması sebebiyle olayın tam bir netlikle algılanamadığını bildirmişlerdir. Bu arada ekibin uçuş esnasında oksijen maskelerini doğru bir şekilde kullandıkları ve gereksiz elektrik aksamını da kestikleri tesbit edildi. Burdan da görüldüğü üzere ekibin gerekli "Acil Durum Şartlarını" eksiksizce ve usüllerine uygun olarak yapması neticesinde 3 ekip üyesi kazadan yara bile almadan kurduldular.

"NOTOC" denilen tehlikeli maddeler Kaptana Bilgi Formu incelendiğinde bazı eksiklerin olduğu ortaya çıktı UPS bu kazadan sonra alınması gereken önlemleri ve NOTOC formunu AOMM lerinde değiştirerek revize etti.

Amerikan HAZMAT ( Tehlikeli Maddeler Savunma ) ekipleri gönderi dokümanları üzerinde yaptıkları araştırmada tüm kargoların declare edilmiş olduğunu gördü. Yangını başlatan 3 ve 14 nolu pozisyonlardaki kargo konteynerlerinin dokumantasyonda deklare edildiğini de ayrıca tespit ettiler. Fakat yapılan detaylı incelemelerde yine de "DEKLARASYONSUZ" bazı maddeler olduğunu tesbit etmekte gecikmediler. Bunlardan en önemlisi "Lastik Tamir Kitleri" idi. Lityum iyon doldurum cihazları, dizüstü bilgisayarlar konteynırlardan fırlayarak yere düşmüşler ve lastik tamir kitleri ile kimyasal reaksiyon başlatarak yangına sebebiyet vermişlerdi.

( Not : Bir dizüstü bilgisayarda başlayan yangın 1200°C'ye kadar ısı üretmektedir.)

Cargo Positions on DC-8 for Flight 1307

Bu kaza USA içerisinde aşağıdaki kuralların üzerinde tekrar durulması ve revizyon yapılması gerektiğini bir kez daha ortaya çıkardı. Bunlar :

1) Havaalanı Kurtarma ve Yangın Söndürme,

2) Lityum şarj aletlerinin hatalı ( akülerinin ) modları, test amaçlı olanları ve tasarım halinde olanlarının taşınması,

3) Lityum aküleri olarak tanımlanan kurallar ile operasyonları ( sevkiyatları, depolanması, paketlenmesi, kontrolü, dokumantasyonu v.b )

4) Uçak yangınlarını önleme ve söndürme sistemleri ve kurallardır.
 

 

Bu haber 693 defa okundu.