Bush'un Ortadoğu ziyareti İran'ı mı hedefliyor?

10 Ocak 2008 12:40 tsi
İran'ın nükleer çalışmalarını durdurduğu yönündeki istihbarat biriminin raporu, İsrail'i ve ABD'yi hayli zor durumda bırakmıştı. Zaman gazetesi yazarı Fikret Ertan da, bu yüzden ABD Başkanı Bush'un Ortadoğu'nun turunun ana gündeminin Ortadoğu barışı

Fikret Ertan/Zaman

Bush'un Ortadoğu turu

Başkan Bush, Ortadoğu turunun ilk durağı olan İsrail'e ayak basmış bulunuyor. İsrail Devlet Başkanı Perez, Başbakan Olmert ve bütün hükümet üyelerinin muhabbetle karşıladığı Bush ziyaretinden oldukça umutlu görünüyor.

Kutsal topraklarda barış için yeni bir fırsat gördüğünü söyleyen Bush ziyaretinin üç ana teması olduğuna işaret ederek bunları şöyle zikretmiş bulunuyor: Filistinliler İsrail'in yanı başında yaşayacak, açıkça tanımlanmış bir vizyona sahip bir devlete sahip olmalıdırlar; hem İsrail ve hem de Filistinliler bunun gerçekleşmesi için üstlerine düşeni yapmalıdırlar; Amerika bölgenin güvenliği konusunda taahhütlerine bağlı kalmaya devam edecektir.

Bush, İsrail ve Filistin ziyaretinin girizgâhına işte bu üç temaya vurgu yaparak başlamış ve umutlu olduğunu söylemiş bulunuyor. Ancak biz Bush'un İsrail-Filistin barışı hakkındaki umudunu şimdiden pek paylaşmıyoruz; zira artık konuyla ilgili herkesin bildiği gibi kalıcı barış için en başta tarafların dört ana konuda anlaşması gerekiyor. Bunlar da şöyle: Kudus'ün nihai statüsü, kurulacak Filistin devletinin sınırları, coğrafî bütünlüğü, Filistinli mültecilerin nihai durumu ve işgal altındaki topraklarda kurulan ve de büyümeye devam eden Yahudi yerleşim merkezlerinin akıbeti (yani bir barış anlaşması sonunda bunlara ne olacak, bunlar tasfiye edilecekler mi, yoksa yaşamaya devam edecekler mi?).

Bu dört ana konuda bugüne kadar barışı mümkün kılacak sözü edilmeye değer herhangi bir olumlu gelişme ya da ilerleme ne yazık ki olmadı; İsrail'in tavrını kökten değiştirmemesi halinde ise bundan sonra da olması zayıf bir ihtimal.

Ne var ki bu malum gerçeğe rağmen Annapolis zirvesinde verilen sözler gereği Filistin ve İsrail tarafları bu ana konularda görüşmeye devam edecekler. Bu çerçevede ilk elde İsrail Dışişleri Bakanı Livni ve Filistin yönetimi eski Başbakanı Ahmet Kurey yakında bir araya gelecekler. Bu ve benzer görüşmeler de bu yılın sonuna kadar şu veya bu şekilde devam edecek; zira hem Bush hem Olmert ve hem de Mahmud Abbas 2008 sonuna kadar barışa ve anlaşmaya ulaşılacağı yönünde oldukça bağlayıcı sözler sarf etmişlerdi.

Barış görüşmelerinin bu minvalde devam etmesi beklenirken Bush'un İsrail ziyaretinde iki daha somut konuyu ele alacağı da kesin. Bunlar kamuoyuna pek yansımayan 'Gazze tünelleri' ve şüphesiz İran'ın nükleer programı konuları...

Tüneller konusu esasen bir süredir Amerika, İsrail ve Mısır arasında öne çıkan önemli bir yeni konu. İsrail, bu çerçevede Mısır'ın Gazze ile olan sınırını gerektiği şekilde kontrol etmediğini, bu yüzden sınırdan Gazze'ye silah, mühimmat ve patlayıcı girdiğini iddia ediyor, Mısır ise üstüne düşeni yaptığını, kaçakçılığın sınırdan değil İsrail kontrolü altındaki denizden yapıldığını söylüyor. Bu arada İsrail bu konuda da Amerika'yı devreye sokup Mısır'a baskı uygulamaya çalışıyor.

İran'ın nükleer programı konusu ise bana göre Bush'un en önemli somut gündem maddesi olacak; zira İsrail en başta Amerikan istihbarat topluluğunun İran konusundaki son raporundan oldukça rahatsız. Hemen hatırlatalım geçen ayın ortalarında kamuoyuna da duyurulan 16 Amerikan istihbarat biriminin ortak tahmin ve değerlendirmesine göre İran, nükleer silah programını 2003 yılında özellikle bir gizli operasyon ve milletlerarası baskı sonucu durdurmuş bulunuyor ve bu tespit de tersini söyleyen ve bunu Amerika'ya kabul ettirmeye çalışan İsrail'in İran'a dönük çabalarına önemli bir darbe vurmuş bulunuyor.

İsrail liderliği işte bu konuda Bush'un önüne kendi istihbarat raporlarını koyarak durumu tersine çevirmeye çalışacak. Ne kadar başarılı olacak, şimdiden söylemesi zor; ama bunun çok önemli bir konu olduğu, sonuca göre pek çok şeyi etkileyeceği de aşikâr.

Bush'un Ortadoğu turunun en önemli konusu herhalde İran olacak...

Bu haber 235 defa okundu.