İşte Türkiye'nin enerji 'SWOT' analizi!

14 Ocak 2008 16:13 tsi
Enerji uzmanı Necdet Pamir'e göre Türkiye için geçiş koridorunda olmak üstünlük, mevcut gaz anlaşmaları zayıflık, diğer kaynaklar fırsat, dışa bağımlılık büyük tehdit teşkil ediyor. Pamir, Milliyet gazetesinden Devrim Sevimay'a verdiği röportajında Türk

TÜRKİYE'DEKİ ENEJİ TRAFİĞİ GİDEREK YOĞUNLAŞIYOR

"SWOT" İngilizcede şu dört kelimenin baş harflerinden türetilmiş: Strenghts (Üstünlükler), Weaknesses (Zayıflıklar), Opportunities (Fırsatlar) ve Threats (Tehditler). Büyük kuruluşların yeni stratejiler belirlerken yaptıkları bu "SWOT analizi"ni biz Necdet Pamir'den Türkiye'nin enerji alanına uygulamasını istedik:

S: ÜSTÜNLÜKLER

1- Türkiye, doğudaki çok zengin doğalgaz ve petrol kaynaklarıyla batıdaki çok büyük tüketici bölgeleri tam bir geçiş noktasında. Aynı şekilde kuzeyle güney enerji koridorunun da ortasında.
2- Bugün petrol ve doğalgaz varlıklarının üstünde oturan ülkelerden farklı olarak Türkiye çok daha demokratik, laik ve hukuka dayalı bir sistemle yönetiliyor. Dolayısıyla hem enerji arz eden hem de talep eden ülkeler açısından cazip.
3- Türkiye'nin kendisinin de önemli bir ithalatçı ülke olması, Avrupa'ya uzanacak bu yüksek maliyetli hatları ekonomik hale getiriyor.
4- Müteahhitlik ve mühendislik hizmetleri sektörünün birikimi de ciddi avantaj.

W: ZAYIFLIKLAR

1- 1954'te arama, üretim, rafinaj, dağıtım, pazarlama yapmak üzere "dikey entegre" yapıda kurulan TPAO, 1980'den sonra parçalandı ve şimdi sadece arama-üretim şirketi oldu. Aynı durum TET için de geçerli. Bu durum dev şirketlerle rekabeti çok zedeliyor.
2- Türkiye, abartılı gaz talep tahminlerine dayalı olarak imzalanan uzun erimli "al ya da öde" anlaşmaları yüzünden 25 sene doğalgaz almak zorunda. Bu da Türkiye'yi tek kaynağa bağımlı hale getirip seçeneklerini geliştirmesini engelliyor.
3- Doğalgaz kullanarak elektrik üreten yap-işlet-devret ve yap-işlet santralleri büyük yanlış.
4- Türkiye'de verimsiz enerji kullanımı, çocuklara yönelik "Enver Şenliği"yle çözülemeyecek kadar ciddi bir mesele. "Duble yollar" inşa etmekten ziyade, kitle ulaşımına geçmekten, makinelerin standartlarına, ampullerin türüne kadar geniş bir yelpazede uygulama gerekiyor.
5- Nitelikli bir kesim de olmakla birlikte, Türkiye'nin bütün enerji kurumları ehliyetsiz kadrolar tarafından yönetiliyor. Kurumlar arası uyumsuzluk ve çekişme ise kaos düzeyinde.
6- Ankara Büyükşehir Belediyesi'nden ve EÜAŞ'tan tahsilat yapamayan BOTAŞ, işletmesini sürdürebilmek için yüksek faizli kredi alıyor. Oysa bu kurumların siyasi hesaplardan bağımsız, kâr hedefiyle çalışması lazım.
7- Rusya-İran-ABD üçgeninde zaaflarımız var. Bir yıldır Rusya'yla neredeyse bir hasımlık söz konusu. İran ile "mutabakat" imzalarken BOP macerasının "eşbaşkanlığı" ile övünülmesi büyük çelişki. Oysa Türkiye tükettiği gazın yüzde 63'ünü Rusya'dan, yüzde 18'ini İran'dan alıyor.

O: FIRSATLAR

1- Türkiye, aslında doğalgaz ve petrole alternatif enerji çeşitliliği yaratma imkânına sahip: Teknik-ekonomik hidroeletrik potansiyelimiz 180 milyar kilovat saat. Rüzgâr gücümüz 48 bin megavat. 10 milyar tonluk linyit rezervlerimiz var. Jeotermalde ciddi bir potansiyele sahibiz. Dünyanın giderek en değerli maddesi haline gelen bor rezervlerinin yüzde 65'i Türkiye'de... (Sorun: Bu saydıklarımız ya hiç kullanılmamış ya da çok az değerlendirilmiş.)
2- Türkiye'nin denizlerinde petrole de ilişkin çok önemli spekülatif bir potansiyel var. Özellikle Doğu Akdeniz ve Doğu Karadeniz keşfedilmeyi bekliyor. (Sorun: TPAO kan kaybediyor.)
3- AB, doğalgaz ithal ettiği ülkelerden Rusya'nın yüzde 28'lik payını azaltmaya çalışıyor. Bu nedenle enerji politikasını tanımlayan temel metninde Türkiye'yi 4'üncü arteri olarak tanımlanıyor. AB'nin hızla artan enerji ithalat gereksiniminde Türkiye'nin köprü konumunda olması büyük bir fırsat. (Sorun: Önceden imzalanan yanlış anlaşmalar yüzünden Türkiye'nin üçüncü bir ülkeye satış hakkının olmaması.)
4- Yunanistan'a gaz vermek de Türkiye için önemli bir avantaj. Zira, böylece ilk kez, ülkemiz üzerinden geçen hat ile Hazar'dan gelen gaz bir Avrupa ülkesine iletilmiş oluyor. (Sorun: Düşük fiyatlandırma yapılması.)
5- Uluslararası planda sıkışan İran, büyük gaz rezervine sahip Güney Pars sahasının bazı bölümlerini TPAO'ya açmayı öneriyor. (Sorun: Bölgede Bush'a endeksli politikalar izlenmesi.)
6- Azerbaycan ve Gürcistan'da istikrar arttıkça, Türkiye'nin bu ülkelerle karşılıklı ticareti ve orada yapacağı yatırımlar daha sağlam bir zemin üzerine oturacaktır. (Sorun: Potansiyel kapkaççı iş adamları.)

T: TEHDİTLER

1- Enerji sektöründeki en büyük tehdit bağımlılıktır. Ne yazık ki Türkiye doğalgazda yüzde 99, petrolde yüzde 92 dışa bağımlı. Yani gaz ve petrol fiyatları arttıkça ekonomisine darbe yiyecek bir ülke konumunda. (2007 yılının gaz-petrol ithalat faturası yaklaşık 35 milyar dolar)
2- Türkiye, doğalgazının yüzde 63'ünü Rusya'dan alıyor. Bu kadar büyük bir miktarın tek bir ülkeden alınması son derece büyük bir zaaf.
3- Kerkük-Yumurtalık boru hattına terör saldırıları yüzünden uğradığımız zarar yaklaşık 1 milyar dolar. İşgalden beri Irak'ın enerji alt yapısına yapılan saldırı sayısı 400'den fazla. Bunlar doğrudan petrol fiyatlarını etkiliyor ve Türkiye gibi dışa bağımlı ülkeleri büyük zarara uğratıyor.
4- Boru hatları ve tankerlerin geçiş yolu olması Türkiye'nin önemini arttırmakla birlikte, potansiyel hedef haline de getiriyor. Mesela ABD, bir süredir "Karadeniz'in güvenliğini sağlama" gerekçesiyle, kendisinin ya da NATO güçlerinin Karadeniz'de bulunmasını istiyor. (Dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 8'i Boğazlardan geçiyor.) Türkiye, "Böyle ihtiyacımız yok" dese de Bulgaristan, Romanya, Gürcistan gibi kendine yakın gördüğü ülkelerle "ABD gelsin" söyleminin altyapısını hazırlamaya çalışıyor.

milliyet

Bu haber 9,179 defa okundu.