‘Pars harekatı’:Gazı kesen kim, veren kim?

16 Ocak 2008 12:42 tsi
Cumhurbaşkanı Gül, Washington’a doğru yola çıktığında Tahran doğalgaz vanalarını kapattı. Ve doğal olarak bu hareket diplomatik ve politik kart olarak okundu. Ancak kısmen doğru. Şimdi anlaşılıyor ki, doğalgaz tezgahının trafiği daha önceden, bir Tü

Cumhurbaşkanı’nın Mısır gezisi ile kesinleşmekle birlikte, Türkiye tam da kulak düşüren soğuklarına teslim olduğu günlerin başında, Mısır’dan durumu idarece miktarda doğal gaz alacağını açıklamıştı Enerji Bakanı Hilmi Güler’in ağzından.

Bu acil “arayış”ın temelinde ise İran’dan Türkiye’ye gelen doğalgazın kesilmesi vardı. Vardı ama Türkiye-ABD yakınlaşmasına Tahran’ın gösterdiği bir reaksiyon olarak okunan bu kartın öyküsü biraz daha farklı.

Tıpkı bizim gibi İran’da son yılların en sert kışını yaşıyor. İran çöllerine bile kar yağıyor. Yani onların da doğalgaza ihtiyacı katlanmış durumda. Ama durumun başka boyutu da mevcut.

İran doğalgaz zengini bir ülke olmasına rağmen, gazı yeraltından çıkaramıyor. Sebebi malum, ABD ambargosu nedeniyle bunu gerçekleştirecek yatırım finansmanı ve donanımı yok.

Sonuç olarak, garip gelse de doğalgaz zengini bir ülke olarak doğalgazını dışarıdan alıyor. İran’a doğalgaz veren ülke ise Türkmenistan. Hatta İran, bu ülkeden gelen doğalgazı bize veriyor.

Yani talep var ama hem doğalgaz ilişkisi bir garip hem de arz sınırlı. İşte tam bu noktada, yani İran ve Türkiye’nin gaz ihtiyacı patlama yapmışken, vana kapanıyor. Ama kapanan vana İran’ın değil. Türkmenistan’ın.

Türkmenistan’ın vanayı kapatmasının mazareti çok. Örneğin boru hatlarında tamirat var diyorlar. İran para ödemiyor diyorlar, vs. Ama sonuçta günlük 23 milyon metreküplük vana kesilmiş durumda.

İran basınına göre ise neden Türkmenistan’ın fahiş zam yapmak istemesi. Onlara göre Türkmenler, bin metreküp gazın fiyatını 140 dolara çıkarmak istiyor. Bu kesilmeden önceki rakamın iki katı.

Bu işin İran ayağı. Ama sıkıntı daha önceden. Türkiye, PKK terörünün azıttığı dönemde, Tahran’ın çıkaramadığı gazı çıkarmayı öneriyor. Basına yansıdığı gibi “Pars bölgesi”nde, hem yatırım hem çıkarma hem de taşıma/aktarma yapılacak. İran da anlaşmaya çok yatkın.

Ancak bu ilandan sonra bir daha ses pek çıkmıyor. Konu neredeyse unutuluyor. ABD ise bu temastan çok rahatsız oluyor. Gaz konusunu önemsiyor ve bu projenin gerçekleşmemesi arzusunu Türkiye’ye iletiyor.

Başbakan ve Cumhurbaşkanı ziyaretlerinde bu konu “enerji” üst başlığı altında gündeme geliyor. ABD-Türkiye ilişkileri parlıyor ve PKK’ya karşı ortak hareket edilirken, Ankara’nın canını sıkan bir başka konu Kuzey Irak yönetimi ile ilgili de gelişmeler oluyor.

Bir daha da Pars’tan ses çıkmıyor. Hatta İran belli bir tarih göstererek, “bu zamana kadar yapılsa iyi olur” diyor ama dosya neredeyse unutulup, gidiyor.

Peki ama Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacı ne oluyor? Bu gaz Mısır’dan yani, genişletilmiş Ortadoğu haritasında ABD’nin en yakın işbirliği içinde bulunduğu iki ülkeden birinden sağlanıyor.

Nihayetinde taşlar yerine oturuyor. Hatta bu bakışın sağlaması da mevcut. İran’ın gazı kesmesinde diplomatik kart görenler, Tahran’la aynı çizgide bulunan Rusya’nın tavrını ıskalıyor.

Türkiye’nin gaz konusunda iki tedarikçisinden diğeri olan Moskova, sıkışıklık yüzünden Türkiye’ye verdiği gaz miktarını önemli bir miktarda artırıyor. Çünkü kurulan tezgahı görüyor ve işlemisini istemiyor. Bu yüzden de Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu gaz miktarını yükseltiyor. 

www.iyibilgi.com Ankara

Bu haber 2,163 defa okundu.