Meclis seçimleri öncesi İran

31 Ocak 2008 17:26 tsi
İran'da meclis seçimlerinin gerçekleştirilmesine iki aydan az bir süre kala adaylıkları Anayasa Konseyi tarafından reddedilen isimlerle ilgili tartışmalar sürüyor.

Hakkı Uyar/Düya Bülteni

Meclis seçimleri öncesi İran

İran'daki siyasal sistem gereği milletvekilliği için aday olmak isteyen herkesin öncelikle Anayasa Konseyi'nin onayını alması gerekiyor.

İran'da meclis seçimlerinin gerçekleştirilmesine iki aydan az bir süre kala adaylıkları Anayasa Konseyi tarafından reddedilen isimlerle ilgili tartışmalar sürüyor.

Anayasaya Konseyinin adaylık başvurusunda bulunanların yaklaşık üçte birini İslamî değerlere ve Velayet-i Fakih ilkesine bağlı olmadıkları gerekçesiyle reddetmesi ülkede hararetli tartışmalara neden oluyor.

Adaylıkları reddedilen isimler arasında çok sayıda din adamının ve yıllarca milletvekilliği yapmış ünlü isimlerin de bulunması özellikle reformist çevrelerden Anayasa Konseyine suçlamalar yöneltilmesine sebep oluyor.

Veto edilen adayların büyük oranda kendi yandaşlarını olduğunu belirten reformist gruplar kendi aralarında sekizinci dönem meclis seçimlerini boykot etmek veya katılmak konusunda görüşmelerde bulunuyorlar.

Son olarak konuyu görüşmek üzere eski Cumhurbaşkanları Rafsancani, Hatemi ve eski Meclis Başkanı Kerrubi bir araya gelerek durum değerlendirmesi yaptılar.

Esasında sorunun temelinde altıncı dönem mecliste yaşanan bazı olaylar yer alıyor. Dönemin Cumhurbaşkanı Hatemi'nin kardeşi Rıza Hatemi'nin liderliğindeki Reformist milletvekillerinin 11 Eylül'ün hemen sonrasında rejimi zor durumda bırakan tavırlar içine girmesi yedinci dönem seçimlerde bu grubun hemen tamamının meclis dışında bırakılmasına neden oldu. İçeride ve dışarıda önemli gelişmelerin yaşandığı bu döneme kadar İran'da göreceli bir yumuşa ve demokratikleşme süreci yaşanıyordu.

İran'daki siyasal sistem gereği milletvekilliği için aday olmak isteyen herkesin öncelikle Anayasa Konseyi'nin onayını alması gerekiyor ki Anayasa Konseyi'nin bu onay esnasında objektif kriterleri gözettiğini ileri sürmek güç. Nitekim bir dönem milletvekilliğine izin verilen bir aday diğer dönem veto edilebiliyor veya dört yıl önceki seçimlerde veto edilen bir adayın sonraki seçimlere katılmasına izin verilebiliyor.

Reformist grupların özellikle itiraz ettikleri bir nokta da adayların mahalli incelenmesi. Bizde de zaman zaman bazı örnekleri görülen tahkikata itiraz eden bu partiler "komşu ve esnaftan sorularak kişinin Velayet-i Fakih esasına ya da İslami değerlere bağlılığı nasıl anlaşılabilir" sorusunu yöneltiyorlar.

Her halükarda bu tartışmaların Anayasa Konseyini yumuşatması oldukça zayıf bir olasılık. Her ne kadar dini lider Hameney zaman zaman Konseye yönelik olarak "adaylıkları değerlendirirken daha hoşgörülü olun, insanın bir toplantıda dile getirdiği bir söz onun adaylığının reddi için yeterli olmamalıdır" gibi uyarılarda bulunsa da bunun danışıklı dövüş olduğu yorumları yapılıyor.

Son 28 yıldır Ayetullah Cenneti liderliğindeki muhafazakar isimler tarafından yönetilen Anayasa Konseyinin görüş değiştirmesini sağlayabilecek tek etken doğrudan Hameney'in müdahalede bulunması ki bu da şu aşamada oldukça güç görünüyor.

Bu durumun farkında olan reformist gruplar tek ümitlerini Hameney üzerindeki etkisini bildikleri Rafsancani'ye bağlamış bulunuyorlar. Ancak nihai sonuçların açıklanmasına çok az bir süre kala Anayasa Konseyinin görüş değiştirmesi pek muhtemel değil. Bu vetoların reformistlerin iddia ettikleri gibi seçimlere katılım oranını düşürüp düşürmeyeceğini ise zaman gösterecek.

Bu haber 422 defa okundu.