Başbakan'a Cargill şoku

9 Ağustos 2008 12:15 tsi
Yargıtay, ‘Cargill’in Bursa’daki fabrikasının faaliyetine, aleyhteki mahkeme kararlarına rağmen göz yumdukları’ gerekçesiyle, Erdoğan’la dönemin yöneticilerinin tazminat ödemesine hükmetti

Hükümetlerin yargı kararlarını uygulamamasından ve Türkiye’nin bu nedenle AİHM’ de bile mahkûm olmasından duyduğu rahatsızlığı sürekli dile getiren yargı, siyasileri kararlara uymaya zorlayacak emsal niteliğinde bir hükme imza attı. 
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, “ABD firması Cargill’in Bursa’daki nişasta fabrikasının faaliyetini sürdürmesine, idari yargının aleyhteki kararlarına rağmen göz yumdukları” gerekçesiyle başta Başbakan Erdoğan olmak üzere, dönemin sorumlu yöneticilerinin kişisel tazminat ödemesi gerektiğine hükmetti.  Gemlik’te yaşayan Ali Arabacı ve Cevdet Altun ile avukatları Yahya Şimşek, Cumhur Özcan ve Şenay Özeray, Cargill’in tarım alanında fabrika kurmasına karşı açtıkları davaları kazanmalarına rağmen, kararların gereğinin yerine getirilmediğini belirterek yeniden mahkemeye gitti.

‘Erdoğan sorumlu’
Bursa 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvuran davacılar, yargı kararlarını uygulamadıkları gerekçesiyle Başbakan Erdoğan, eski Bayındırlık ve İskan Bakanı Zeki Ergezen, eski Bursa Valisi, Emniyet Genel Müdürü Oğuz Kağan Köksal, Bursa Belediye Başkanı Hikmet Şahin ve Gemlik Belediye Başkanı Mehmet Turgut’tan manevi tazminat istedi. Mahkeme, tazminat talebini reddetti.
Temyiz üzerine dosyayi inceleyen Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 26 Mayıs 2008’de yerel mahkemenin kararını bozdu. 2’ye karşı 3 oyla alınan kararın gerekçesi kısa süre önce tamamlandı.
Kararda, Erdoğan, Ergezen ve Turgut’un, yargı kararlarının uygulanmaması konusunda sorumluluğu bulunduğu ifade edildi. Davacıların yargı kararlarını ilgililere göndererek gereğinin yapılmasını istediklerinin anlatıldığı kararda özetle şöyle denildi:
“Davalılar görevlerini yerine getirmemişlerdir. İptal kararları ile fabrika tamamen izinsiz ve ruhsatsız hale gelmiş olduğundan faaliyetlerine son vermesi gerekir. Ancak bu konuda yetkili olan Gemlik Belediye Başkanı, sadece, fabrikaya şekli bir uyarı yapmıştır.

Temel ilkelerin ihlali
Bayındırlık Bakanlığı’nın daha önce vermiş olduğu izinleri geri alması gerekirken bunu yerine getirmemiştir.
Yürütmeyi durdurma kararlarına rağmen fabrikanın faaliyeti bizzat Başbakan tarafından imzalanmış olan yazı ile devam etmiştir. İptal kararları yerine getirilmediği gibi, fabrikanın faaliyetine imkân verecek yeni idari ve yasal düzenleme arayışlarına girilmiştir.
Davacılar zorlu, karmaşık ve uzun bir yargılama sürecine dahil olup kazandıktan sonra, kararların uygulanması için ayrıca uğraş göstermiştir. Budurum hukukun üstünlüğü ile yönetilen devletin temel ilkelerinin ihlali anlamına gelir. Davacılara tazminat ödenmesi gerekir.”
Yerel mahkeme ilk kararında direnirse dosya Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na gelecek. Kararına uyarsa, Erdoğan, Ergezen ve Turgut, belirlenecek tazminatı ceplerinden ödeyecek.

Yusuf Bozkurt  Özal mahkûmiyeti
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Erdoğan’ı daha önce de yargı kararlarına uymadığı için tazminat ödemeye mahkum etmişti. Avukat Tezcan Çakır, “eski Bakan Yusuf Bozkurt Özal’ın Süleymaniye Camii Haziresi’ne defnedilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararını iptal eden mahkemenin kararını uygulamadığı” için Erdoğan aleyhine dava açtı.
Yerel mahkemenin reddettiği davayı Yargıtay 4. Hukuk Dairesi bozdu. Daire, Erdoğan’ın tazminat ödemesi gerektiğine hükmetti.

Yasa bile çıkarıldı
Başbakanlık Yüksek Planlama Kurulu, 9 Aralık 1997’de Cargill’e tarım alanında fabrika kurma izni verdi. Davacılar, fabrikanın nitelik ve kapasitesi itibarıyla ağır çevre zararlarına yol açacağı gerekçesiyle bu işlemin iptali istemiyle dava açtı.
Bu süreçte fabrikanın bulunduğu alanda imar planı değişikliği yapıldı. Ruhsat yetkisi önce Bursa Büyükşehir, sonra Gemlik Belediyesi’ne bırakıldı. Aynı dönemde Bayındırlık Bakanlığı, fabrikaya “deşarz emisyon izni” verdi.
Tüm bu idari işlemlere karşı dava açıldı. Davalar 2004’te kesin hükme bağlandı. Tüm idari kararlar, mahkemelerce iptal edildi ancak her aşamada görmezden gelindi.
TBMM, 2006’da Toprak ve Mera Kanunu’nda değişiklik yaparak, tarım arazilerinde 2004’ten önce izinsiz yapılan tesislerin metrekaresine 5 YTL ödenerek faaliyetini sürdürmesine olanak sağlayan yasayı kabul etti. Anayasa Mahkemesi, CHP’nin açtığı davada yasanın yürütmesini farklı bir maddesi nedeniyle durdurdu. TBMM, bunun üzerine ilgili maddeyi düzelterek, geçtiğimiz şubat ayında yasayı yeniden çıkarttı. Cargill’i kurtaran düzenleme, yeni yasada da korundu.

Bunu hep yapıyorlar
Siyasilerin yargı kararlarını uygulamamasına yönelik tartışmalar hiç bitmiyor. Bugüne kadar çok sayıda bürokrat, haksız atamalara karşı açtıkları davaları kazanmalarına rağmen, bakanlar tarafından yeniden kızak görevlere gönderildi.
AİHM, Yatağan Termik Santralı ve Bergama’da siyanürle altın çıkarılmasına ilişkin yargı kararlarının uygulanmaması nedeniyle Türkiye’yi tazminat ödemeye mahkûm etti.  Karadeniz Sahil Yolu inşaatları, yargı kararlarına rağmen sürdürüldü. İzmir, Adapazarı, Ankara’daki santral yapımları, yargı kararlarına rağmen Bakanlar Kurulu’nun “prensip kararlarıyla” devam ettirildi.

Milliyet

Bu haber 548 defa okundu.