'Batı' nasıl karşılık verecek?

11 Ağustos 2008 12:51 tsi
Gürcistan’ı vuran Rusya Güney Kafkasya’da ipleri eline alıyor. ABD olan biteni ‘izlemek’le yetiniyor. Peki, ‘batı’ yakası Rus hamlesine nasıl yanıt verecek? Türkiye bu savaştan nasıl etkilenecek? İyibilgi, uluslar arası

Balkanlarda Kosova ve Ukrayna’yı ‘batı’ kampına kaybeden, ABD’nin füze kalkanı projesi ile kendisini tehdit altında hisseden Rusya, uzun bir süre sonra ilk kez silaha başvurdu. Moskova, kendi toprağı Güney Osetya’ya operasyon düzenleyen Gürcistan’a karşı askeri müdahalede bulundu.

Elbette Kafkaslar riskli bir alan. Karmaşık etnik yapısıyla anlaşılması zor bir siyasi coğrafyanın ortaya çıktığı bölgede dengeler pamuk ipliğine bağlı. Şimdi bu savaş bir kıvılcım. Bölgede dengeler nasıl şekillenecek, çatışmalar yayılacak mı? Yoksa Rusya bölgeyi istikrar havuzu haline mi getirecek? Türkiye Rusya’nın adımından nasıl etkilecenek? ABD ve AB, Rusya’ya nasıl karşılık verecek? iyibilgi bu soruları uluslar arası ilişkiler alanında Türkiye’nin önde gelen isimlerinden Yrd. Doç. Dr. Gamze Güngörmüş Kona’ya sordu. Şimdi yanıtlara bakma zamanı…

Kafkaslarda sıcak çatışma bekliyor muydunuz? Bu sürpriz bir savaş mı?

ABD Gürcistan’ı iki sene boyunca şımarttı. Gürcistan da bu desteği arkasında görünce Rusya’ya cephe aldı. Bir buçuk senedir böyle bir savaş bekliyordum.

Savaş dengeleri nasıl etkiler?

Bu savaş sadece Güney Kafkasya’yı ilgilendirmiyor. Kuzey’de de dengeler değişecek. AB ve ABD bakacak, ancak su akacak. Daha önce Abhazya Rusya’nın etkisi altına girmişti, Kuzey Osetya Rusya’nın güdümündeydi. Güney Osetya ile kuzey birleşip büyük bir olasılıkla Osetya devleti kurulacak. Osetya devleti güneyde Rusya’nın güdümünde ayrı bir devlet olarak ortaya çıkacak. Elbette bu durum diğer dengeleri de etkiler… Güneyde bu tür bir yapılanma yarım bir şekilde Rusya’ya bağımlı olan Azerbaycan’ı, Rusya’nın ‘güdümünde’ olan Ermenistan’ı Rusya’ya bağımlı kılabilir. Gürcistan da tam olarak Rusya’ya bağımlı hale gelebilir. Böylece Güney Kafkasya Rusya’nın hakimiyeti altına girecektir. Elbette bu Ermeni-Azeri ilişkilerine de yansıyacak. Ermeniler Rusların desteğini arkasında daha da hissedecek. Ben çatışmaların Azerbaycan ve Ermenistan’a yayılacağı endişesi taşıyorum.

Peki, Rusya’nın güneyde kendisine bir ‘yaşam alanı’ açması Türkiye’yi nasıl etkiler?

Bize yansıması çok tatsız olur. Güneyde Azerbaycan ve Gürcistan vardı Türkiye’nin iyi ilişkiler kurduğu. Ancak güneyde taşlar yerinden oynayınca Türkiye’nin o bölgeyle ilişkisi kalmaz. Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattından bahsetmiyorum. O uluslar arası bir proje ve ona kimse zarar veremez. Benim derdim ikili ilişkiler anlamında. Türkiye’nin Güney Kafkasya’daki stratejik dengeleri sarsılabilir. Türkiye’nin varlığı özellikle Orta Asya’da sınırlanır. Çünkü Gürcistan bir tampon bölgedir. Bu tampon bölgede Rusya’nın hakimiyeti artar, Türkiye’nin nüfuzu azalırsa Orta Asya’daki etkimiz azalır. Uzun vadede tampon bölge giderse Türkiye için Orta Asya da gider.

Gürcistan o kadar önemli mi?

Gürcistan Rusya için tam bir tampon ülke. Burası Türkiye’ye ulaşmak için geçiş noktasında. Elbette Türkiye Rusya için matah değil. Ancak Türkiye’den sonra Rusya’nın ulaşacağı alan Akdeniz ve Ortadoğu. Rusya Gürcistan’ı etki altına aldığında olduğu gibi Türkiye’ye giriş serbestisi kazanacak.

Rusya bu savaşla Güney Kafkasya’da önemli bir stratejik üstünlük sağladı. Peki, buna Batı’nın yanıtı ne olur? Nasıl bir karşı hamle bekliyorsunuz?

ABD Irak meselesini halletmeden hiçbir güçle dövüşe kalkışmaz. Gürcistan’ı kışkırttı, ancak şimdi diplomatik söylemle Rusya’yla karşı karşıya gelmekten kaçınıyor. Irak’ta ikinci Vietnam’ı yaşıyor ABD. Bunu halletmeden Rusya’a karşı harekete geçemez. Saakashvili AB’ye vurgu yapıyor. Acaba AB Kafkasları Rusya’ya kaptırır mı? Bu kadar güçlü mü? AB güçlü bir yapıda olsaydı bunu Kosova’da ortaya koyardı. AB’nin içinde bir güç mücadelesi, bir bölünmüşlük var. Bu mücadele bitmeden başkasıyla mücadele etmez AB. Bu noktada geriye sadece NATO kalıyor. ABD Rusya’yla karşı karşıya gelmek istemediği için NATO üzerinden Rusya’nın canını sıkabilir. Doğuya doğru genişleme altında Ruysa’nın hakimiyet alanına sızmaya başlayabilir. Ben NATO üzerinden bir mücadele bekliyorum.

Peki, Rus basınında çıkan ‘Gürcistan’ı Türkiye destekliyor?’ haberlerini nasıl yorumlamalı? Ankara’ya verilmek istenen mesaj ne?

Çeçenistan’da da aynı şey olmuştu, hatırlarsınız. Türkiye’den Kafkasya dernekleri üzerinden bir çok vatandaş o bölgeye gitmişti. Bu vatandaşların kimisi de maalesef orada illegal oluşumlara katılmıştı. Bu Rusya’yla aramızı açmıştı. Ama Gürcistan’a verilen destek bununla karıştırılmamalı. Burada illegal bir destek yok. Dost bir ülke olarak legal destek sağlıyor Türkiye. Rusya’yla ilişkilerimiz hep diken üstündeydi. Ticaretimiz yüksek ama biz Orta Asya’da bulunduğumuz sürece, petrol anlaşmakları imzaladığımız sürece Rusya’yla aramızın iyi olması mümkün değil. Çünkü Rusya’nın nüfuz alanında dans ediyoruz. Rusya kendi nüfuz alanında dans eden ülkeleri sevmez. Çünkü hala imparatorluk hayalinden kurtulamadı.

Son olarak şunu soralım: Rusya imparatorluk hayalinden kurtulmadı diyorsunuz. Kimileri Rus yayılmacılığının toprak alımı yönünde olacağından endişe ediyor. Yeni tarz imparatorluk hayali nasıl? Nasıl bir yayılmacılık sözkonusu?

Artık eskisi gibi toprak alımı olmaz. Toprak genişletmeye gerek yok zaten. Size bağlı, küçük vasallar kurarsınız. Başına yüzü size dönük isimler atarsınız. Bir parlamentosu olur. Bağımsızmış gibi görünür. Ama Rusya’ya rağmen işler yürümez. Rus yayılmacılığı bu şekildedir.

Yahya Bostan/ www.iyibilgi.com

Bu haber 1,592 defa okundu.