New York'ta kalori savaşları

11 Ağustos 2008 17:45 tsi
New York belediyesi, uzun bir hukuk mücadelesinden sonra çoğunluğu “hızlı yemek servisi” veren lokanta zincirlerine, menülerindeki yiyecek ve içeceklerin içerdiği kalori değerlerini müşterilerin göreceği yerlere asma zorunluluğu getirdi.

Saby Rodriquez, New York’un Brooklyn ilçesinde oturuyor. Her sabah kent merkezindeki işine gitmeden önce kahvaltı için ilk uğradığı yer, Amerika’nın en ünlü kafe zinciri Starbucks’ın bir şubesi.
  
 Ancak o sabah her zamanki kahvesi ve muzlu kekini ısmarlamak üzereyken, birden geri adım attı.

Gözü, duvardaki menü panosunda yeralan yeni rakamlara takılmıştı.

“Aaa... Bu kekin bu kadar kalori içerdiğini hiç tahmin edemezdim” dedi ve siparişini iptal etti.

“Bu rakamlar, beni kesinlikle bu keki almaktan caydırdı” diye de ekledi.

Rodriquez, bazı lokanta zincirlerinde geçen Mayıs ayında yürürlüğe giren “menülerde kalori gösterme zorunluluğu” sayesinde yemek tercihlerini değiştiren binlerce New Yorkludan sadece biri.

Amerika’da bu yöndeki ilk uygulamanın New York’ta başlaması bir tesadüf değil. Kentin sağlık şubesinin 2005 yılında yaptırdığı bir araştırma, New Yorkluların yüzde 54’ünün fazla kilolu ya da obez olduğunu ortaya koydu.

Amerikalılar kalorilerinin üçte birini dışarıda yedikleri yemeklerden temin ederken, “hızlı yemek”leri satan lokantaların, Amerikalılar arasında salgın hastalık gibi yayılan aşırı şişmanlığa katkıda bulunduğu sanılıyor.

New York belediyesinin sağlık makamları da, lokantaların menülerine yemeklerin kalori değerlerini koymasıyla birlikte, New Yorkluların yemek konusunda daha bilinçli tercihler yapacağına ve yüksek kalorili gıdalardan uzak duracağına inanıyor.

Belediyenin fiziksel aktivite ve beslenme sorumlusu Sabrina Baronberg, “İnsanlar, kalori bilgisine sahip olunca onu kullanıyorlar” diyor ve ekliyor:

“Süpermarketlerde satılan paketlenmiş gıdalara beslenme bilgileri eklenince, halk bundan yararlandı. Tüketicilerin dörtte üçü gıda satın alırken bu etiketlere bakıyor, yarısı da beslenme bilgilerinin gıda tercihlerini etkilediğini söylüyor.”

Baronberg, lokantalarda menülere kalori değerleri eklenmesinin de New York’luların sağlığı üzerinde büyük bir etki yaratacağına inanıyor.

Ona göre bu yeni düzenleme ile gelecek beş yıl içinde aşırı şişmanlıktan yakınan kişilerin sayısında 150 bin azalma görülecek; ayrıca bu sayede yeni 30 bin şeker hastalığı vakasının ortaya çıkması önlenecek.

Bu görüşü paylaşmayan New York Eyaleti Lokantalar Birliği ise, menülere kalori değeri eklenmesini önlemek için defalarca dava açtı.

Belediyenin iki yıl önce aldığı ilk karar, kalori değerlerini gönüllü olarak internet sitelerinde ya da duvarlara astıkları panolarda açıklayan lokantaları içeriyordu.

Bunların çoğunluğu, yemek menülerini standart hale getirmiş olan McDonalds, Burger King ve Pizza Hut gibi “hızlı yemek” servisinde uzmanlaşmış olan lokanta zincirleriydi.

Bunun üzerine belediye aleyhine dava açan Eyalet Lokantalar Birliği, kararın, anayasanın ifade özgürlüğü kuralını ihlal ettiğini, zira bunun, lokantaları istemedikleri bir şeyi söylemeye zorladığını savundu.

Birlik ayrıca bu kuralın, kalori bilgilerini gönüllü olarak kamuoyuna açıklamış olan lokantaları cezalandıracağını ve onlara karşı haksız rekabet yaratacağını belirtti.

Temyiz mahkemesi, lokantaları haklı buldu ve belediye kararını yürürlükten kaldırdı.

Ancak Michael Bloomberg başkanlığındaki New York belediyesinin pesetme niyeti yoktu.

  
 Yeni bir kararla, kalori değerini açıklama zorunluluğunu genişletti ve New York’ta beş, ülke çapında ise en az 15 şubesi bulunan her lokanta zincirinin bu kurala uymasını istedi.

Federal Gıda ve İlaç Dairesi de bu kararı destekleyince, Lokantalar Birliği'nin ardı ardına açılan davaları yine belediyenin lehine sonuçlandı.

Şimdi 18 Temmuz’a kadar menülerine ve menü panolarına kalori değerlerini eklemeyen lokantalara ceza vermeye başlanacak; ancak bu konuda da lokantalar birliğinin açtığı son dava henüz sonuçlanmış değil.

Belediyenin kararı yürürlükte kalsa bile yiyeceklerin kalorilerini açıklama zorunluluğu, sadece hızlı yemek servisi veren lokanta zincirlerini kapsıyor, bu da kentteki her 10 lokantadan sadece biri.

New York’taki lokantaların büyük çoğunluğu, bu düzenlemenin dışında. Örneğin New York dergisi, kentin önde gelen lokantalarından Per Se’deki bir yemeğin toplam kalorisini 2416 olarak hesaplayınca, pek çok müşteri adeta şok geçirdi.

Ama bazıları, “Biz lokantalara kalori hesaplamak için değil, güzel zaman geçirmek ve ağız tadı için gidiyoruz” diyerek haberi önemsemediler.

Menülere kalori zorunluluğu, beklendiği gibi en çok hızlı yemek servisi veren lokantaları etkiledi.

“Peynirli Çifte Whopper” olarak adlandırılan bir sandviçin 990 kalori, “Kremalı Latte” adlı kahvenin 550 kalori, bir soğan kızartmalı iştah açıcının 2275 kalori içerdiğini gören pek çok müşteri, siparişini vermeden önce yeniden düşünmeye başladı.

Sırf bu yüzden Starbucks, Dunkin Donuts ve McDonalds gibi lokanta zincirlerinin satışlarında yüzde 10 ila 25 arasında düşüş yaşanması bekleniyor.

Ancak bütün bunlara rağmen, beslenme alışkanlıklarını değiştirmeye niyetli olmayanlar da var.

Brooklyn’deki Starbucks’da Rodriquez’le aynı sırada bekleyen Peter Bless, “Menüye eklenen kalori değerlerini farkettim, ama bende bir etki yapmadı. Üstelik bugün Cumartesi, kim takar kalorileri” diye geçiştirdi, kaygılarını.

“Acelesi olan ya da kalori hesaplamak isteyen kimseler, zaten McDonald’lara gitmez” dedi bir başka müşteri ve belediyeyi, halkın damak tadına müdahale etmekle suçladı.

Yine de sağlık yetkilileri, yeni kuralın işleyeceğinden umutlu.

2003’de lokanta ve barlara sigara yasağını getirmiş olan belediye, 2006’da da lokantalarda suni nebati yağ kullanma yasağını kabul etti.

Bu aydan itibaren bu yasağa uymayanlara ağır cezalar getirilecek. Hemen her konuda liderliğini elden bırakmayan New York, bu konuda da ülkenin geneline örnek olacağa benziyor, zira aralarında Chicago ve Seattle’ın da bulunduğu pek çok kent, kalori savaşlarına katılmaya karar verdi bile.

BBCTurkish

 

Bu haber 612 defa okundu.