Gürcistan'ın bir yüzü Washington'un içi ile ilgili...

İyibilgi: Gürcistan’ın Güney Osetya’ya yönelik askeri müdehalesinin “sırrı”, bu işi neden yaptığı bir türlü bulunamıyor. Bu büyük merak konusu hakkında bir “bildiğiniz” var mı?

Ersanel: Sebebi bulmak için basit bir yöntem geliştirdim, köşe yazarlarını okuyup, sebep hakkındaki dahiyane buluşlarını, yazdıklarını eliyorum!

İyibilgi: Biraz haksızlık olmuyor mu?

Ersanel: Ne haksızlığı? Neredeyse her 10 köşe yazarından 7-8 tanesi, Gürcistan liderliğinin “hesabı iyi yapamadığı” için bu işe giriştiğini söylüyor. Adama, “dayak yemedin hiç herhalde” derler. Böyle bir şey olabilir mi? Adamın milli güvenlik veçhelerinin tamamı ile bulunduğu bir alana, genel olarak diplomaside buna “arka bahçe” derler-ki bu olayda ben II’inci Dünya Savaşı’ndan yadigar bir tanımlamayı tercih ediyorum-“Lebensraum” daha doğrudur, küresel ve "bölgesel dengelere" daha uygundur ve bilen bilir (!), askeri olarak saldırıyorsun. Bunun izahı var mı? Askeri analizlerle böyle bir durumu izah etmeye çalışmak en asgari tabirle körlüktür. Azami bakışla da “başka hesaplar” ararım!

İyibilgi: Gürcistan, Rusya’yı en azından belli bir sınırda tutmayı planlamış olamaz mı?

Ersanel: Hangi sınır o? Tanklar, zırhlı birlikler gibi dünya çapında efsane bir kara gücüne sahip ülkeyi sınırda tutacaksınız! Geçtik, Gürcistan’ın 8, Rusya’nın 1200 savaş uçağı var. Fena döverler. İşin bu yönüne hiç bakmamayı öneririm. İlgisi yok. Gürcistan’ın askeri bir takım manevra ve güce güvenerek Rusya’nın ilgi alanına saldırması diye bir şey yok modern dünyada.

İyibilgi: Bu durumda “hesaplanmamış” bir hamle olmadığını, işin başka boyutları olduğunu savunuyorsunuz.

Ersanel: Elbette. Şimdi Tiflis’te oturuyorsunuz, “ben Güney Osetya’ya saldırırım, Ruslar ses çıkaramazlar, askeri olarak sorunu çözerim” diyorsunuz. Böyle bir liderlik yok! Bu tür bir okuma, Gürcistan’ı Saddam dönemi Irak’ına indirgemektir. Burası önemli. Aynı bakışa sahip yorumlar çok çıktı. Saddam’ın Kuveyt’e saldırmasını teşvik eden zihniyetin Gürcistan tarafından tekrarlandığı izlenimi sakattır. Gürcistan’ın Saddam Irak’ından devlet yönetimi bağlamında daha iyi veya daha kötü olduğu bağlamında söylemiyorum bunu. İki liderliğe dünyanın bakışı farklıdır anlamında zikrediyorum. Bunları iyi anlamak lazım.

İyibilgi: Peki, Gürcistan’ın Batı’ya güvenerek bu işe kalkıştığı izlenimi nereden çıkıyor veya yanlış mı?

Ersanel: Hayır yanlış değil. Ama Batı’nın-burayı da açalım Batı derken birincil olarak ABD’yi ardından AB’yi kastediyoruz-Irak’taki gibi Gürcistan iktidarını oyuna getirerek devirme gibi bir tezgahı yok burada. Tersine Tiflis’teki halihazır hükümetin bekâsı Batı’nın lehinedir. Kim getirdi ki Saakaşvili'yi? O halde izlenim nereden çıkıyor? İkisi somut biri de strajik iki nedeni var. Birincisi, Rusya’yı “çemberlemeye” çalışan ABD ve Avrupa’nın taşlarından biridir Gürcistan. Bu çembere, füze kalkanlarını, NATO üyeliklerini ve enerji yollarını dahil edebilirsiniz. Somut olaylar ise, önce Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı’na Türkiye’de yapılan saldırıdır. Bugün (12 Ağustos) ancak söndürülmüş bulunuyor. İkincisi ise Gürcistan saldırısından çok kısa süre önce Tiflis’e gelen ABD Dışişleri Bakanı Condolizza Rice’ın ziyaretidir.

İyibilgi: İşte bu ziyaret, Saddam döneminde Bağdat’a gelen bir ABD elçisinin, "Kuveyt’e saldırıya göz yumacağız" imasında bulunmasına benzetiliyor.

Ersanel: Bravo, vermek istediğim örnek bu zaten. İşte bu benzeşme, Tiflis’in hesaplarını yanlış yaptığı izlenimini doğuruyor. Fakat benim açımdan sebep-sonuç ilişkisi farklıdır.

İyibilgi: Oraya gelelim ama önce BTC Hattı’nın bombalanması veya yangın çıkması olayına bir bakalım isterseniz. Burada terör örgütünün payı nasıl okunmalı?

Ersanel: Güzel, bakılması gerekiyor. Çünkü buradaki terörist PKK eyleminin, terör örgütünün Kafkaslar’a dönüşü ve Rusya’nın yeniden piyonu haline gelişi olarak değerlendiren metinler var.

İyibilgi: Öyle mi?

Ersanel: Buna da başka bakmak gerekiyor. Hatta “bugün”den bakalım isterseniz. Erzurum’da 9 askerimizin içimizi sızlatan şehadet haberinin ardında ne var? BTC hattının uğradığı kesinti ile bu olay arasındaki bağ ne? Yani iki eylemi yapan teröristlerin aynı olup olmadığını bilemem ama iki olayın Kafkas ve Rus gelişmeleri içindeki yerine ışık tutmak lazım.

İyibilgi: Yani bu tezi destekliyorsunuz. Terör örgütü Rusya’nın yeniden oyuncağı haline geliyor.

Ersanel: Hayır, bu tür genel kabuller akil değildir. Küresel oyunlarda sabitler bulunmaz. ABD ve Türkiye’nin Kuzey Irak’ta PKK’ya yönelik yıkıcı ortaklığının sonucu olarak, teröristlerin Rusya tarafına geçtiği-geçebileceği bakışı iyi izlenmeli. Yoksa biri çıkıp, “bu örgütün bir kolunu İran’a karşı ABD kullanmıyor mu” diye soruverir. Kaldı ki Moskova bu işe ne diyor bakalım? Ankara ve Moskova arasında daha önceki yıllarda yaşanan PKK problemi nasıl aşılmıştı?

İyibilgi: Nasıl?

Ersanel: Rusya’nın akut başağrısı Çeçenistan’a Türkiye’nin yardım ettiğini israrla ve inanarak söylüyordu Moskova. Bu konuda somut delilleri olduğu da sayfa sayfa yazıldı. Ancak biliyoruz ki iki ülke de kendi kozlarını kapattı bir süre sonra. Şimdi Çeçenistan ve benzerleri hemen “aynı yerlerinde” dururken Rusya niye yeniden PKK kartını açsın? “Açıyor” diyenler iki sebebe sığınıyor. Bunlardan biri Rusya’nın iddiasına göre Gürcistan’daki Türk desteği. İkincisi ise enerji yolları. Rus basını Türkiye’nin Gürcistan’ı her açından, silah, asker, ekonomi sair desteklediğini, diklenmesinde bunun payı olduğunu açık biçimde yazıyor.

İyibilgi: Demek PKK’nın yeniden Rusya eliyle kullanılabileceği doğru?

Ersanel: Yine hayır, çünkü Kremlin bunun sadece Ankara’nın eseri olduğunu düşünmüyor. Türkiye’yi daha küresel ve çaplı bir Batı planının çekişme alanı olarak, Gürcistan’la yakınlığını da buna bağlayarak analiz ediyor. Yani Ankara’ya tek ve asıl problem olarak kesinlikle bakmıyor. O da gayet iyi biliyor ki bu işin kesin sorumlusu ABD ve Avrupa’dır.

İyibilgi: Yine de PKK’nın bir koz/silah olarak kullanılması olası Rusya tarafından.

Ersanel: Elbette. Ancak hala kesin bilgiye sahip değiliz. Terör örgütü bunu kendi başına stratejik bir inisiyatif olarak da pratiğe geçirmiş olabilir. Kendilerine göre parlak bir hamle sayılabilir bu ama Rusya’nın bu zımni teklifi geri çevirmesi durumu pek hayırlı olmaz onlar için. Ben Rusya’nın PKK yüzünden Ankara’yı gözden çıkaracağını az olasılık sayıyorum. Bu durumda ikinci fena dayak yiyeceklerden biri de terör örgütü olacaktır. Ama bunu biraz zamana bırakmakta fayda var. Bekleyelim görelim.

İyibilgi: İkinci olarak enerji meselesine gelelim.

Ersanel: Benim tezlerimin-terör örgütü açısından-ucu açık kısımlarından biri bu. BTC ile yaratılan by-pass Rusya’yı son derece rahatsız ediyor. Türkiye ve Avrupa’ya giden, gitmek zorunda olan enerji, Moskova için ölüm-kalım meselesi. Rusya bugün “eski şaşalı günlerine” dönüş hamlesini buna borçlu. Avrupa’ya verdiği doğalgaz aynı zamanda stratejik ve güçlü bir silah. Ve hep biliyoruz ki, ABD ve AB bu kıskaçtan kurtulmak için Ortadoğu ve Orta Asya enerjisini Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşımaya çalışıyor. Türkiye’nin “küresel enerji vanası” olacağı etiketi budur. Ve bu durum, dünya üzerinde hep oynanan diplomasi üç kağıtlarından biri değildir. Rus “milli güvenlik” kaygılarına günümüzde yöneltilmiş en ciddi saldırılardan biridir. Öyle ki ben bunu, eski Sovyet ülkelerinin NATO’ya ve AB’ye teker teker alınması, yine Rusya’yı çevreleyen füze kalkanı projesinden bile daha yukarı koyuyorum. Bu yüzden Gürcistan örneğinde gördüğümüz türden krizlerin yaşanması çok normal ve devamı da gelecektir. Bu tablo, terör örgütünün de işin içine katılması için çok büyük, katılmaması içinse çok küçüktür.

İyibilgi: Demek Gürcistan-Rusya arasındaki savaşın gerekçelerini şu şekilde sıralayabiliriz. Bir, enerji savaşları. İki, Batı ile Rusya arasında küresel ve stratejik denklemin bir ayağı.

Ersanel: Ne oldu şimdi? Çözdük mü?

İyibilgi: Eksik mi var?

Ersanel: Bence ilk baştaki sorular olduğu gibi yerinde duruyor. Gürcistan neden saldırdı? Rusya haklı mı? Rusya şu anda uluslararası hukuk açısından-çünkü Osetya bölgesi Rusya tarafından devletler arası anlaşmalarla-Gürcistan’ın bir bölgesi olarak kabul edilmiş durumda. Bu bir tarafa, şu an Rus ordusu sadece Osetya’da değil, Gürcistan ve Abhazya’da bile bulunuyor. Ruslar bu duruma kendilerini niye düşürüyor? Osetya’dan Gürcüleri atmaları bir gün sürdü neden devam ediyorlar?

İyibilgi: E, böyle bir Rus geleneği vardır, “öyle cezalandıralım ki bir daha kimse cesaret edemesin” der gibiler.

Ersanel: Eh, kısmen doğru. Meselenin teknik boyutları, sebep-sonuç ilişkileri çok detaylanmış durumda. Enerji ve bir tür "yeni soğuk savaş" diyebileceğimiz noktaları var elbette, ve doğrudur. Bölgesel açılımlarına ülke ülke girmek de mümkün. Kosova’nın karşılığı olarak Osetya’nın Rusya’ya kaymasına, yoksa bırakılması (!) mı demeliyiz, hiç değinmedik. Şu an Rusya’nın konumu bu avantaja erişmiş bulunuyor. Gürcistan’ın ABD’den umduğu desteği bulamamasını da buna yorabiliriz. Keza İran meselesi de öyle. İran'a yönelik olası bir çatışma durumuna parallellik oluştursun için de Rusya'ya kapı açılıyor olabilir. Bu parametrenin de renkli katmanları var. Zamanlaması uygundur.

İyibilgi: Yani, ABD’nin Rusya’ya, Kosova karşılığında Osetya’yı verdiğini mi söylüyorsunuz?

Ersanel: Çok mümkün. Gürcistan’ın bu kadar kendine güvenmesi ve sonra güvendiği dağlardan kar küremisini bu açıklar.

İyibilgi: Böyle bir anlaşma olabilir mi?

Ersanel: Yazılı çizili bir şey olmasına gerek yok. Tarihte çok oldu bu işler.

İyibilgi: Mesela?

Ersanel: Küba krizi. Nükleer savaşın eşiğine gelen iki ülke (ABD-Rusya), Türkiye’deki Jüpiter füzelerini kaldırarak sorunu aştı. Kimseye sordular mı?

İyibilgi: O zaman buna göre, ABD Dışişleri Bakanı Rice’ın ziyareti de yerine oturuyor.

Ersanel: Evet doğru. "Bambaşka bir plan" aktararak, ya da Gürcistan’a ve enerji yollarına yönelik bölgedeki saldırıları göstererek korkutmuş olabilirler. “Yürü, biz arkandayız” dememişlerdir ama başka çare de bırakmamışlardır. BTC hattını Ruslar’ın vurduğunu söyleyen Tiflis lideri aslında bunu anlatmaya çalışıyordu! Ruslar’ın BTC’yi vurduğu falan yok. Vurmamaları gerektiğini iyi bilirler!

İyibilgi: Söyleşimizi tam bitirmeye çalışıyoruz, sormadan geçemeyeceğimiz bir kapı daha açıyorsunuz. Rusya neden BTC’yi vurmasın ki, bundan daha iyi fırsat olur mu?

Ersanel: Şaka yollu söyleyelim. Rusya, ABD’yi vurur uluslararası şirketleri vurmaz. Hele hele enerji şirketlerini! Pandora’nın kutusu açmak demektir ve içinden çıkanla kimse başa çıkamaz. Bugün Hürriyet’deki Ertuğrul Özkök yazısını okuyun, anlarsınız ne demek istediğimi! Yine de vurursa, artık başka bir noktadayız demektir! Ama asıl konumuza dönelim. Gürcistan’ın “BTC tehlikede” mesajı anlamlıdır. ABD’ye “bizi kurtarın” diyor. Demek yardıma gelen yok ve Başkan Bush kumsalda güzel kızlarla plaj voleybolu oynuyor.

İyibilgi: Gerçekten karmaşık ve hangi senaryonun doğru olduğunun bir türlü anlaşılamadığı bir süreç yaşıyoruz.

Ersanel: Bunlar minik olanlar. Ucundan çekmeye devam edersek, bu sürecin dalgaları Rice’ı Beyaz Saray’a kadar sürükler! O kadar çatıya çıkmayalım isterseniz.

İyibilgi: Başkan Yardımcısı olur Kasım seçimlerinden sonra demek istiyorsunuz herhalde? Ama Obama önde gidiyor hâla.

Ersanel: Yardımcı mı?.. Önde mi gidiyor?..

İyibilgi: Anladık efendim, şimdilik bu “kat”da kalalım. Devamı için iyibilgi okurlarına söz vermiş olalım.