Montrö delindi, yine delinebilir!

20 Ağustos 2008 15:20 tsi
Washington’ın Karadeniz’den iki yardım gemisini geçirme talebine Türkiye tarafından sıcak bakılmadı. Ama şimdilik! Washington da ağız değiştirdi, ‘Montrö Sözleşmesi’ni ihlal etmeyeceğiz’ dedi. Ancak Montrö’nün delinmeme

Boğazların ve Marmara’nın güvenliğini teminat altına almak için 1923’te imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi, iki gündür gündemimizi meşgul ediyor. ABD ile Rusya’nın Gürcistan üzerinden yürütmeye başladığı soğuk savaşla birlikte, iki gemisini Karadeniz’den geçirmek istemesi ile akıllara yine Montrö geldi. Ancak Montrö, İkinci Dünya Savaşı, Sovyetler Birliği ve 17 Ağustos dönemlerinde delinmiş, ama kimse sesini çıkarmamıştı. Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi (ASAM) Kafkasya Uzmanı Hasan Kanbolat, günümüzde Montrö’nün delinmemesinin mümkün olmadığını, ancak devamlılığının, ABD için güvence olduğunu söylüyor!

Montrö’yü ihlal eden Rusya

Karadeniz’de yaşanan gerilim ve beraberinde yaşanan gelişmeler ne anlama geliyor?

Şu anda taraflar karşılıklı olarak böyle bir gerilimin olmadığını açıklıyor. 17 Ağustos’ta da ABD’nin yardım gemileri Çanakkale’den geçti. O zaman bir yolu bulunmuştu. Şimdi neden bulunmasın? Montrö Anlaşması’nı bugüne kadar ihlal eden sadece Sovyetler Birliği ve Rusya’dır. Sovyet uçakları o dönem Karadeniz’den geçmiş, itiraz edildiğinde de ‘Onlar uçak değil, kruvazör’ denmişti. Bunun gibi göz yummalar olabiliyor.

Sözleşme, ABD için güvence

Yani ABD’nin gemileri, Karadeniz’den geçer mi?

Bunu sadece ABD için düşünmemek gerekiyor. Bu anlaşma değil sözleşmedir ve 20 yıllıktır. Yani istendiği takdirde iptal edilebilir. ABD Montrö’yü istemese, bir ülkeyi, örneğin Japonya’yı kışkırtabilir ve sözleşme iptal olur. Ama ABD bunun üstüne gitmez. Delinmesini isteyecek. Nedeni de Rusya. Rusya’ya engel olabilmek. Montrö ABD için güvence.

Peki, bu sözleşme hiç mi sıkıntı yaratmaz?

ABD’nin rahatsız olduğu noktalar olabilir. Ama daha çok işine gelir. ABD Türkiye’den şunu isteyecek: Nasıl ki zamanında Sovyetlere müsamaha gösterdin, aynı müsamahayı bana da göster.

Ama bu durumda Türkiye taviz vermiş olmuyor mu?

Hayır. Uzlaşmış oluyor. Montrö’nün Türkiye için tek önemi sürmesidir. Zaten Montrö’nün delinmemesi mümkün değil. İmzalandığı zamanki tonaj sınırlamaları bugün komik kalıyor. Sözleşmede belirtilen deplasman ağırlığı sınırı 30 bin ton. Hem de bütün Karadeniz için. Bugün ortalama bir uçak 100 bin ton. O zamanki şartlarla bugününki bir değil. 

www.iyibilgi.com  özel Seda Baştuğ

Bu haber 1,664 defa okundu.