Soğuk Savaş zaferini heba ettik

21 Ağustos 2008 11:52 tsi
Clinton döneminden beri "Verilen mesaj şuydu: Batılı demokratlar gibi davranmanızı istiyoruz, ama hâlâ Sovyetler Birliği’ndeymişsiniz gibi sizi tehdit etmeyi de ihmal etmeyeceğiz. Soğuk Savaş sizin için sona erdi, ama bizim için devam ediyor" L. F

Thomas L. Friedman/The New York Times

Batı Soğuk Savaş sonrasında Rusya’dan hem Batılı demokratlar gibi davranmasını bekleyip, hem de NATO genişlemesiyle Kremlin’i tehdit ederek hesap hatası yaptı. Rusya şu an petrol gücünü kapma çabasıyla tüm komşularına her tür gözdağını verebileceğini düşünüyor

Gürcistan’daki çatışma Olimpik bir müsabaka olsaydı, altın madalya kaba saba akılsızlığı için Rusya Başbakanı Vladimir Putin’e giderdi. Gümüş madalyayı da kalın kafalı düşüncesizliği sayesinde Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili alırdı. Bronzu da dar
görüşlülük dereceleri vesilesiyle Clinton ve Bush’un dış politika ekipleri kapardı.
Bizden başlayalım. Sovyetler Birliği’nin çöküşü sonrası ‘caydırma’ teorisinin babası George Kennan, Senatör Sam Nunn ve dış politika uzmanı Mandelbaum’un başını çektiği ve o vakitler NATO’nun genişlemesine karşı çıkan gruptaydım. O günlerde bize, nihayet Sovyet komünizmini alaşağı etmemiz ve Rusya’da demokrasinin doğuşunu görmemizin ardından yapılacak en önemli şey, Rus demokrasisinin kök salmasına ve Rusya’nın
Avrupa’ya entegre olmasına yardım etmek gibi görünüyordu. Uğruna mücadele ettiğimiz de bu, yani genç Ruslara Batı’yla entegre olma ve özgürlük için aynı şansın verilmesi değil miydi?
Demokratik bir Rusya’yı sağlamlaştırmak, Çek donanmasını NATO’ya dahil etmekten daha mühim değil miydi?

Aşağılayarak kışkırttık
Bütün bunlar bilhassa doğruydu, zira Rusya’nın yokluğunda dünya sahnesinde etkin biçimde çözebileceğimiz hiçbir büyük sorun (özellikle İran ya da Irak) olmadığını savunuyorduk. Rusya Avrupa’ya yeniden saldırmak üzere değildi. Ve Doğu Avrupalılar AB üyeliği aracılığıyla Batı’ya entegre edilecekti.
Clinton’ın dış politika ekibi hayır, Rusların boğazını sıkmak için NATO genişlemesine yoğunlaşacağız, çünkü Moskova zayıf ve bu vesileyle buna alışacaklar, dedi. Verilen mesaj şuydu: Batılı demokratlar gibi davranmanızı istiyoruz, ama hâlâ Sovyetler Birliği’ndeymişsiniz gibi sizi tehdit etmeyi de ihmal etmeyeceğiz. Soğuk Savaş sizin için sona erdi, ama bizim için devam ediyor.
Mandelbaum, “Clinton ve Bush’un dış politika ekipleri iki hatalı önerme temelinde hareket etti” diyor ve devam ediyordu: “Bunlardan biri Rusya’nın tabiatı gereği saldırgan olduğu ve Soğuk Savaş’ın sona ermesinin bunu değiştirmesinin mümkün olmadığı, bu yüzden de Rusya sınırlarındaki askeri ittifakımızı genişletmek zorunda olduğumuzdu. NATO’yu demokrasiyi yaymak için kullanma yönündeki tüm zırvalara rağmen, Rusya’nın sonsuz saldırganlığına olan inanç, özellikle Rusların ittifaka katılmayacaklarını söyledikleri göz önüne alındığında, NATO genişlemesini daha da anlamlı kılan tek temel meseleydi. Diğer yanlış önermeyse, Rusya’nın her zaman herhangi yeni bir NATO üyesini tehlikeye atamayacak kadar zayıf olacağı, onları savunma taahhüdünde bulunmamızın gerekmeyeceğiydi. Bunun bize hiçbir maliyeti olmayacaktı. İki hesapta da yanıldılar.”
NATO’nun genişlemesinin Rusya’da filizlendirdiği aşağılanma duygusu, Yeltsin’den sonra Putin’in yükselişini fişeklemede kritik rol oynadı. Ve ABD’nin petrole bağımlılığı, enerji piyasasındaki fiyatların Putin’e aşağılamaya karşı harekete geçme gücü verecek düzeye çıkmasına yardım etti. Bu olayın kritik perde arkası.
Yine de bugün Rusya’nın Gürcistan saldırısını püskürtmek için tüm diplomatik çabaları desteklemeliyiz. Gürcistan yeni bir serbest piyasa demokrasisi ve öylece durup parçalanmasını izleyemeyiz. Ancak Saakaşvili’nin askerlerini Gürcistan’ın yarı özerk Rusya yanlısı bölgesi Güney Osetya’nın kalbi olan Sinval’e sokma kararı aldığını ve böylelikle Putin’e demir yumruğunu kullanması için basit bir bahane sunduğunu da gözden kaçıramayız.
Washington Post’un emektar Rusya gözlemcisi Michael Dobbs şöyle diyor:
“7 Ağustos gecesi... Saakaşvili Sinval’in topçu ateşine tutulması ve işgal edilmesi için zırhlı birlik gönderilmesi talimatı verdi. Görünüşe göre, her ne kadar Gürcü saldırısında Rus ‘barışgücü askerleri’ neredeyse tamamen öldürülmüş ya da yaralanmış olsa da, Batı’nın Gürcistan’ı büyük bir Rus misillemesinden korumak için destek vereceğini düşündü. Bu muazzam bir yanlış hesaptı.”
Economist dergisi de şu yorumu yaptı: “Saakaşvili tez canlı bir milliyetçi. Güney Osetya’ya saldırısı aptalca ve belki de suç. Ancak Putin’den farklı olarak Saakaşvili, ülkesini büyük ölçüde demokratik bir doğrultuda yönetti, yolsuzluğu frenledi ve Rusya’da olduğu gibi yüksek petrol ve doğalgaz fiyatlarına bel bağlamadan, hızlı bir ekonomik büyümeye öncülük etti.”
Bu nedenle de altın madalya vahşiliği yüzünden Putin’e gidiyor. Evet, NATO genişlemesi aptalcaydı. Putin Rus demokrasisini boğmak için bundan faydalandı. Fakat şimdi petrol gücünü kapma çabasında gemi azıya aldı. Bu uğurda Gürcistan da işgal edilir, Batılı finansçılar ve Rusya’da iş yapan petrol şirketlerine zorluk da çıkarılır, komşulara gözdağı vermek için Rus boru hatları da kullanılır.

Alternatif enerji arayışı artacak
Durum böyle devam ederse bu tavır, Rusya’nın tüm komşularını korunma arayışına girmeye ve Avrupalıları Rus enerjisine alternatif bulma çabalarını iki katına çıkarmaya zorlayacak. Bu kısa bir sürede olmayacak, fakat zamanla Rusya’nın daha tecrid edilmiş, daha güvensiz ve daha az varlıklı hale gelmesine yol açacak.
Tüm bu nedenlerden dolayı Rusya’nın Putin’in Gürcistan kumarını yeniden gözden geçirmesi akılcı bir davranış olur. Bunu yaparsa bizler de NATO/Rusya politikamızın bizi nereye sürüklediğini ve 20. yüzyılın çoğunu Sovyetler Birliği’ni caydırmaya harcadığımız gibi 21. yüzyılı da Rusya’yı caydırmak için harcamayı gerçekten isteyip istemediğimizi
gözden geçirip akıllıca davranmış oluruz.

radikal

Bu haber 456 defa okundu.