Biden Türkiye'yi ne kadar etkiler?

23 Ağustos 2008 16:00 tsi
ABD’de başkanlık için yarışan Barack Obama’nın başkan yardımcısı adayı Türkiye karşıtlığı ile bilinen Senatör Biden. Senatör, Obama Başkan olduğu takdirde başkan yardımcılığı koltuğuna oturacak. Peki, Obama’nın Türkiye’ye bakışı na

Resmen açıklanmadan Demokrat aday Barack Obama’nın başkan yardımcılığı için kimi aday göstereceği basına sızdı. Obama, halen Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanlığı’nı yürüten Senatör Joe Biden’i aday göstermeye hazırlanıyor. Ancak bu haber Türkiye’de düşkırıklığı yarattı. Çünkü Senatör Biden her platformda ‘uslanmaz’ Türkiye karşıtlığı ile biliniyor. Daha doğrusu Biden’in savunduğu politikalar Ankara’nın tercihleriyle büyük oranda çatışıyor.

Irak’ta federasyon istiyor

Biden’in iki konuda savunduğu tezler Türkiye’nin beklentilerini karşılamıyor. Biden uzun yıllar Ermeni meseleleri ile Rumlar ve Yunanistan’la anlaşmazlıklarda hep Türkiye’nin karşısında yer aldı. Biden Kuzey Irak konusunda da Türkiye’nin savunduğu tezleri duymazlıktan geliyor. Ankara Irak’ın toprak bütünlüğü konusuna verdiği önemi vurgulasa da Biden, iki yıl önce Irak’ın gevşek bir konfederasyon olarak üçe bölünmesini öngören bir öneri dile getirdi. Türk basını Biden’in Ankara’nın öncelikleriyle çelişen tezlerini gündeme getiriyor. Biden’in bu özelliklerinin vurgulanması elbette Türk basınının ‘ya başkan yardımcısı olursa’ kaygısının bir ürünü. Yani ‘Biden Başkan Yardımcısı olursa Türk-Amerikan ilişkileri nereye gidecek’ sorusu sessizce akıllara geliyor.

Obama’nın başkanlığı tehlikede

Oysa önce şu sorunun yanıtını aramak gerekiyor: Obama ABD başkanı olacak mı? Bu sorunun yanıtı birkaç ay öncesine kadar neredeyse açıktı. Kamuoyu yoklamaları Barack Obama’nın rakibi Cumhuriyetçi aday John McCain’in bir hayli önünde olduğunu gösteriyordu. Ancak ‘gerçekliği kesin olmayan’ kamuoyu yoklamalarında artık Cumhuriyetçi aday McCain ipi göğüsleyecek gibi görünüyor. Elbette Amerikan toplumunun görüşü şimdilik böyle. Sandıktan ne çıkacağını görmek için yılsonunu beklemek gerekiyor.

Başkan olsa da tavrı belli

Diğer yandan Barack Obama McCain’i seçimlerde alt edip Başkanlık koltuğuna otursa bile bu durumunun Türk-Amerikan ilişkilerini fazlasıyla etkileyeceği soru işareti. Çünkü her ne kadar Barack Obama Biden’in uluslar arası ilişkiler tecrübesine güven duyuyorsa da Joe Biden’i Başkan Yardımcılığı için aday göstermesinin en önemli sebebi vitrinini Amerikan toplumunun kalbini kazanacak şekilde oluşturma çabası. Yoksa Barack Obama’nın Dışpolitika tercihleri Zbigniew Brzezinski gibi realist bir ekolden esinleniyor. Brzezisnki’nin Türkiye ile ilişkilere verdiği önem ortada. Geçtiğimiz aylarda Baracak Obama’nın dış politika danışmanlığını yapan uzmanlar ekibi Türkiye ile ilgili bir proje başlatmıştı. Proje Türkiye ile ilişkilerin Bush dönemindeki kırılgan yapısından kurtulması için alınacak tedbirler üzerinde odaklanılması ve ilişkileri askeri boyuttan çıkararak çok yönlü hale getirilmesi üzerine. Yani Obama’nın –başkan olması halinde- dış politikasını belirleyecek uzmanlar ekibi Türkiye ile ilişkilerin geliştirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Başkan Yardımcıları dış politikayı ne kadar etkiler?

Şimdi şu soruyu sormak gerekiyor: Başkan yardımcıları dış politikayı ne kadar etkiler? Bu sorunun yanıtı şu: Dick Channey dış politikayı ne kadar etkiliyorsa Joe Biden de o kadar etkileyebilecek. Neo-conların Washington’da güçlü olduğu dönemde Chenney’in dış politika üzerinde etkisi şüphesiz vardı. Ancak bu durum ABD’nin Irak’ta karşı karşıya kaldığı yıkımla değişti ve ABD dış politikasına Dışişleri Bakanlığı yön vermeye başladı. 1 Mart tezkeresi sonrasında Chenney’in de aralarında bulunduğu neo-con ekibin Türkiye’ye nasıl yaklaştığı malum. Ancak ABD-Türkiye ilişkileri orta vadede Chenney’in ve neo-conların tutumundan etkilenmedi. Türk-Amerikan ilişkileri özellikle son iki yılda sağlıklı ve realist bir düzeleme tekrar oturdu. Bu sürecin böyle devam etmesi bekleniyor. Obama’nın Başkan olması halinde Dışişleri Bakanlığı’nın dış politikadaki etkisinin daha da artacağını beklemek gerekiyor. O halde Türkiye’nin Başkan Yardımcısı’nın kim olacağına değil, Dışişleri Bakanı’nın kim olacağına bakması gerekiyor.

Tüm bunlar alt alta konulduğunda Biden’in başkan yardımcılığı –elbette Obama Başkan olursa- Türkiye için bir dezavantaj değil. Çünkü Türk-Amerikan ilişkilerini realist perspektif belirliyor. Rusya’nın bölgede artan etkinliği, İran ve Ortadoğu sözkonusu olduğunda Washington’un Türkiye ile ilişkilerini hangi düzeyde tutmak isteyeceği de aşikar. Tek kutuplu dünya sona ererken Ankara’nın desteğini yanında görmek isteyecek ABD’nin Türkiye’yi karşısına alacağını beklemek yanlış olur.

iyibilgi.com

Bu haber 702 defa okundu.