Obama'nın başkanlığı Türkiye'yi nasıl etkiler?

27 Ağustos 2008 12:27 tsi
Merkezi Washington'da bulunan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) Türkiye Projesi Direktörü Bülent Alirıza, Demokrat Parti'nin başkan adaylığını garantileyen Barack Obama'nın başkan olmasının Türkiye'yi nasıl etkileceğini anlattı.

Merkezi Washington'da bulunan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS) Türkiye Projesi Direktörü Bülent Alirıza, Demokrat Parti'nin başkan adaylığını garantileyen Barack Obama'nın "uluslararası konularda tek taraflı değil çok taraflı bir yaklaşımı benimsediğini ifade ettiğini ve bunun da, Obama'nın ABD başkanlık seçimini kazanması durumunda Türkiye'yi rahatlatabileceğini ancak Ermeni tezlerine destek verme riskinin bulunduğunu" söyledi. 

Obama ya da Cumhuriyetçi Partili rakibi John McCain'in Beyaz Saray'da göreve gelmesinin Türk-Amerikan ilişkileri üzerine etkisini A.A.'ya değerlendiren Alirıza, "Bazıları (Türkiye için Cumhuriyetçi Partililer daha iyi) tezini işliyor. Türkiye'de genel olarak Demokrat Partililer'den çekiniliyor ve Cumhuriyetçi Parti tutuluyor. Ben bunun yanlış olduğuna inanıyorum. En azından Obama, müttefiklere çok yakın, tek taraflı yerine çok taraflı bir yaklaşım uygulamak istediğini söylüyor. Aslında bu Türkiye'yi rahat ettirebilir" dedi.

ABD'de 1992 başkanlık seçimini örnek gösteren Alirıza, Türkiye'de baba George Bush'un ikinci dönem yeniden başkan seçilmesi beklentisinin bulunduğunu, Demokrat Partili aday Bill Clinton'ın seçilmesinin ise iyi olmayacağının düşünüldüğünü anlattı ve "Clinton seçildi, ilk görüştüğü yabancı devlet başkanı Turgut Özal oldu" dedi.

Clinton'ın ilk kez Türkiye ile "stratejik ortaklık" tabirini kullandığını ve Türk-Amerikan ilişkilerinin "balayı" yaşadığını söyleyen Alirıza, Cumhuriyetçi Partili yönetimlerde yaşanan sıkıntılara işaret etti ve 2003'te Irak savaşıyla ortaya çıkan atmosferi ve Kıbrıs Barış Harekatı'nı takibeden dönemde ABD Kongresinde Türkiye'ye silah ambargosu kararının Cumhuriyetçi Partili yönetime rağmen alınmasını örnek gösterdi.

Alirıza, Cumhuriyetçi Parti'nin Ortadoğu'da "mütecaviz ve tek taraflı yaklaşımlarıyla Türkiye de dahil müttefiklerini rahatsız ettiğini" söyledi.

Ermeni iddiaları

Olası bir Obama yönetiminde en büyük tehlike, Obama'nın, 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarını tanıma yönünde Ermeniler'e söz vermiş olması olarak görülüyor. Alirıza da, bu görüşe katıldığını ifade etti ve Illinois Senatörü olarak Obama'nın, Ermeni tasarılarına destek verdiğini hatırlattı.

Alirıza, "Ancak burada, Obama'nın kendisine başkan yardımcısı adayı olarak seçtiği Joe Biden'ın kendisini körükleyeceğini söyleyemeyiz. Bu gerçekçi olmaz. Obama zaten kendisini bu konuda bağlamış. Ancak Obama tutumunu değiştirecekse, ABD'nin dış politika çıkarlarını hesaba katacak. Orada Obama başkanlığı kazanırsa kimin ABD Dışişleri Bakanı olacağının ve Obama'ya nasıl bir telkinde bulunacağının önemi var" diye konuştu.

Biden'in rolü

Biden'ın ismi daha önce ABD Dışişleri Bakanlığı için geçiyordu. ABD Başkan yardımcısı olarak yönetimde etkili bir rol oynayıp oynamayacağı ise görülecek.

ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney döneminde, "güçlü Başkan Yardımcısı" modeli çıktığını belirten Alirıza, Beyaz Saray'ı kazanırsa Biden'ın gücünün, Obama'nın vereceği yetkilerle belirleneceğini, ayrıca ABD Dışişleri Bakanı konumuna gelecek ismin, Başkan Yardımcısının dış politikada etkili bir rol oynamasını kabullenip kabullenmeyeceğinin belli olmadığını söyledi.

"Türk düşmanı" nitelemesi

Senato Dış İlişkiler Komitesi'nin Başkanı Biden, dış politika konularındaki bilgisiyle biliniyor. Biden'ın, basında "Türk düşmanı" olarak nitelenmesi konusunda görüşü sorulan Alirıza, "Bu çok yanlış ve tek boyutlu bir yoruma yol açıyor. Bir defa ABD'de, Kongre'de veya yönetimdeki kişileri Türk dostu veya Türk düşmanı diye tanımlamak tamamen yanlış. Onlar her şeyden önce ABD'nin dostudur ve Amerikan çıkarlarına öncelik verir. İlişkilerinde de onu kollamaya çalışırlar. Amerikan sistemi içinde faaliyet gösteren lobilerle ilişkileri olunca, onlardan etkilenip etkilenmeyeceklerini soracak olursak, tabii ki etkileniyorlar. Türkiye'nin de burada lobisi var. Sonunda hiçbiri lobilerin uşağı değil, sadece Türk dostu veya düşmanı değil" dedi.

Biden, Ermeni tezlerine destek vermesi, Rum-Yunan görüşüne yakın politikalar izlemesiyle biliniyor. Biden'ın Türkiye'yi yakından tanıması ve uluslararası dış politikada deneyimli bir isim olması diplomatik kaynaklar tarafından, "en azından Türkiye'nin tezlerinin anlatılmasında güçlük olmayacağı" değerlendirmesiyle karşılandı.

Obama'nın başkan yardımcısı aday listesinde yer alan isimler, genç ve dış politika konularında deneyimsiz olarak tanımlanıyor. Joe Biden, bu yıl 22 Şubat tarihinde, diğer senatörler John Kerry ve Chuck Hagel ile birlikte Afganistan'ı ziyaret etmiş ve dönüşte Türkiye'ye uğrayarak Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile de görüşmüştü.

Rum-Yunan lobisi

CSIS uzmanı Bülent Alirıza, Biden'ın, Rum-Yunan lobisiyle ilişkilerine dikkat çekerek, Kıbrıs Barış Harekatı'ndan sonra Türkiye'ye silah ambargosu kararı çıkmasında, ABD Temsilciler Meclisi'ndeki arkadaşı Paul Sarbanes ile birlikte rol oynadığını hatırlattı.

Bunun dışında Biden'ın, Irak'ın üçe bölünmesi yönünde ABD'de daha önce kabul görmeyen planının da yönetime gelmesi durumunda yeniden ısıtılma ihtimalinin yüksek olduğuna işaret etti.

Alirıza, "Rum-Yunan pozisyonlarına yakınlığı ve Irak'ın bölünmesinde Biden faktörünün olumsuz olacağını söyleyebiliriz. Ermeni konusunda önemli bir faktör değildir. Ermeni tezleri önüne geldiğinde onay vermiştir ancak orada bir önderlik yaptığı söylenemez" dedi.

McCain'in avantajı Ermeni meselesi

Henüz partisinin kongresi toplanmamış olan McCain'in, Beyaz Saray'da göreve gelmesi durumunda Türk-Amerikan ilişkilerinin nasıl bir yön alacağı sorusuna karşılık Alirıza, "Bir şey söylemek için daha çok erken, çünkü McCain henüz Başkan yardımcısını bile seçmedi. Ancak genel olarak, Bush yönetiminin ileri savunma dediği, kendi ülke topraklarında savaşmaktansa bölgede, Afganistan'da, Irak'ta, gerekirse İran'da savaşma stratejisine devam edeceğini söyleyebiliriz" diye konuştu.

Alirıza, "Bu da Bush yönetimiyle ilişkileri zor olan bütün müttefikler için daha da zor bir dönem demek. Ayrıca hangi partinin adayı ABD Başkanı seçilirse seçilsin, Rusya ile ilişkiler, Soğuk Savaş'ın yeniden başlayıp başlamayacağı tekrar çok önemli bir madde olacak" dedi.
 
McCain'in, Rusya konusunda Bush yönetimini bile "yeterince sert olmamakla suçladığına" dikkati çeken Alirıza, Cumhuriyetçi Partili adayın, Rusya konusunda "daha şahin bir politika izleyeceğini söylediğini" kaydetti. Alirıza, Türkiye'yi yakından tanıyan, dış politikada deneyimli McCain iktidarının avantajının ise Ermeni meselesinde Türkiye'ye daha yakın bir politika izlemek olacağını söyledi.

Cnntürk

Bu haber 287 defa okundu.