ABD'yi atmak: Var mı böyle bir delikanlı?

28 Ağustos 2008 12:06 tsi
Karadeniz'daki köşe kapmacayı iyibilgi'den okuyun...

Amerika 3 yıl uğraştıktan sonra, dünyada bayrak gösteremediği tek denize çıkmayı başardı. Şimdi mesele, oradan-eğer-çıkarsa da nasıl çıkacağı? Soru şu: ABD’yi Karadeniz’den atacak bir delikanlı var mı? iyibilgi Ankara

Kısa yanıt: “Şu an için yok”. Zaten bir delikanlı yeter mi o da ayrı bir problem. Ama şu hakkı teslim etmek gerekiyor. Stratejik açıdan ABD’nin Karadeniz’de ulaştığı sonuç iyi tasarlanmış bir planın yürütülmesi.

Zira, yaklaşık üç yıl önce başlayan ABD’nin Karadeniz sevdası, denize kıyı ülkelerin, Rusya ve Türkiye’nin başlangıçtaki tüm katı itirazlarına rağmen gerçekleşti.

ABD şimdi dünyada bayrak gösteremediği birkaç denizden biri olan Karadeniz’de. Mazaretler, Montrö Sözleşmesi, Rusya’nın sert itirazlarını konjonktüre ne kadar bağlarsanız bağlayın sonuç bu.

Düne kadar ABD’ye “Karadeniz’de hayır” diyen Türkiye’de buna izin vermiş durumda. Boğazlar’dan geçişlerin uluslar arası anlaşmalara uygunluğu da (tonajlar veya süre gibi) durumu değiştirmiyor.

ABD Karadeniz’den çıkar mı?

Belki bir gün. Ama genel inanç kadar geçmiş tecrübeler de gösteriyor ki, ABD bir kere girdiği bölgeden kolay kolay çıkmıyor. Çıksa da geride bıraktığı artık eskisi gibi olmuyor.

Montrö Anlaşması’nın artık herkesin öğrendiği bir maddesine göre, Karadeniz’e çıkan ve Karadenizli olmayan savaş gemileri, bölgede en fazla 21 gün kalabiliyor. Bu iyi. İyi ama varsayalım çıkmadı?

Bu durumda ne olacak? Montrö bu konuda pratik çözümler ortaya koymamış. “Karadeniz’den çıkmıyorum” diyen herhangi bir gemiye karşı ne yapılabilir?

Anlaşmalar bu soruna çözüm getirmiyor ama uluslar arası bir anlaşmayı çiğneyen bir ülkeye karşı, yasak getiren maddelerin doğasından çıkarılacak önlemler var.

Mesela diplomatik yollarla ikaz eder, baskı oluşturursunuz. Bu olmazsa? Kulak asılmazsa da iş krize dönüşür ve gereken neyle o yapılır.

Tabii bu çıkarımların hepsi dile kolay. Yani aynı soru ortada duruyor. ABD’yi Karadeniz’den atacak bir delikanlı var mı?

Rusya, bu sorumluluğun Türkiye’ye düştüğünü, Genelkurmay Başkanı Yardımcısı ağzından, “21 gün içinde çıkmazlarsa bunun sorumluluğu Ankara’ya ait olur” diyerek gösterdi.

Yani bir anlamda aba altından sopa gösterdi. Bu çok anlamlı bir yükleme değil. Çünkü Montrö Karadeniz’e kıyı olan ülkelere de bu sorumluluğu veriyor. Ankara pekala, “buyrun siz atın” da diyebilir.

Yine de bunların hepsi şimdilik diplomatik fantezi. ABD’yi güç kullanarak buradan çıkarmak apayrı ve sonuçları detaylı krizler yaratabilir. Ama daha önemlisi örneğin Türkiye, ABD’nin buradan çıkmasını istiyor mu?

Resmi söylemlere bakarsanız durum öyle. Peki ya ABD boğazlardan çıkıp sonra tekrar girerse? Bir tür oyun gibi duruyor ama bu olasılıklar tartışılıyor. Keza, NATO misyonu da söz konusu.

Karadeniz’de söz sahibi ülkelerden Romanya, Bulgaristan gibi ülkeler bu misyona sahip çıkarsa-itirazları bulunmuyor-ne olacak?

Ama şu rahatlıkla söylenebilir. ABD’nin Karadeniz’den çıkması için iki şey gerekiyor. Ya kendisi işin gittiği noktayı görüp, “biz kanunlara uyarız” deyip çekilecek veya bölge ülkelerinin hepsi-en azından Rusya ve Türkiye-“süreniz doldu gidin” diyecek!

Şu an geri sayım başladı. Ve bu oldukça kritik bir durum. ABD’nin tam ne karar verdiği de meçhul. Bu 3 hafta içinde yaşanacak gelişmeler-ki ABD yeni gemileri de Karadeniz’e gönderiyor-Karadeniz’in kaderini belirleyecek.

Bu haber 1,597 defa okundu.