Netanyahu'nun geri adımı yeterli olacak mı?

23 Mart 2015 11:33 tsi
İsrail Başbakanı Netanyahu'nun "Filistin devleti olmayacak" açıklamasından sonra ABD'nin, İsrail'e BM'deki desteğini azaltabileceği bekleniyor.

ABD'de, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun "Filistin devleti olmayacak" açıklamasından sonra İsrail politikasını yeniden gözden geçireceğini açıklasa da ilişkilerde "deprem" etkisi yapacak bir değişiklik beklenmiyor. Ancak uzmanlar, ABD'nin, İsrail'e BM'deki desteğini azaltma gibi adımlar atabileceği yorumunda bulunuyor.
 
Netanyahu, ülkesindeki seçim kampanyası çerçevesinde geçen günlerde yaptığı konuşmada, yeniden seçilmesi halinde, "iktidarı döneminde Filistin devleti diye bir şey olmayacağı ve uluslararası baskılara rağmen Kudüs'te binlerce yeni yerleşim yeri inşa edeceğini" açıklamasıyla ABD yönetiminin sert tepkisini çekmişti.
 
Netanyahu seçim zaferinin ardından Amerikan televizyonuna verdiği mülakatta, bu açıklamasından bir anlamda geri adım atarak, hala "sürdürülebilir, barışçıl iki devletli çözüm" istediğini belirtse de Beyaz Saray, İsrail liderinin açıklamalarından ikna olmamıştı.
 
ABD Başkanı Barack Obama da geçen hafta partisinin seçim başarısından dolayı tebrik etmek için aradığı Netanyahu'ya İsrail politikasına ilişkin seçenekleri yeniden değerlendireceğini söylemişti.
 
ABD yönetiminin bu kararı, zaten bir süredir gergin olan İsrail ile ilişkilerin ne boyuta taşınacağı noktasında merak yaratırken, Amerikalı uzmanlar, Washington yönetiminin politikasında çok keskin değişikliklerin beklenmemesi gerektiğini, ABD'nin bazı uluslararası forumlarda İsrail'e sunduğu desteği azaltmakla yetineceğini düşünüyor.
 
AA'nın sorularını yanıtlayan Maryland Üniversitesi Gildenhorn İsrail Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Paul Scham, ABD yönetiminin, bir sonraki adımının ne olacağını bildiklerinden emin olmadığını söyledi.
 
"Yönetimin İsrail ve Netanyahu'yu nasıl cezalandıracağını bildiğinden emin değilim" diyen Scham, Washington'ın tavrında çok ciddi bir değişikliğin görülmeyeceğini dile getirdi. Scham, "ABD'nin politikasında deprem niteliğinde bir değişikliği kimsenin beklememesi lazım. Ancak İsrail'e zarar vermekten ziyade ABD'nin memnuniyetsizliğini gösterecek bazı spesifik ve makul tepkiler umulabilir" diye konuştu.
 
"Obama ipleri koparmayı göze alamaz"
 
Netanyahu'nun ABD Kongresi'ndeki Cumhuriyetçilerin desteğiyle Kongre'de yaptığı konuşmada, iki lider arasındaki gerilimin gözlerden kaçmadığına vurgu yapan Scham, Obama'nın, son iki yılında da Netanyahu'nun "çok popüler" olduğu bir ABD Kongresi ile çalışmak zorunda olduğuna işaret etti.
 
Scham, Netanyahu'nun, İsrail'in ABD olmadan yapabileceğine inanan aşırı muhafazakarlardan olmadığını dile getirerek, birbirlerinden uzaklaşma adımlarının yumuşayabileceğinin altını çizdi. Scham, şunları söyledi:
 
"ABD, daha önceleri veto ettiği veya aleyhinde oy kullandığı İsrail'e yönelik Birleşmiş Milletler (BM) karar tasarılarında bu kez belki çekimser davranabilir. Muhtemelen ABD, İsrail'i bazı uluslararası forumlarda daha zayıf bir şekilde savunabilir. Ancak Obama, Netanyahu ile siyasi olarak ipleri koparmayı göze alamaz."
 
Paul Scham, İsrail liderinin seçimleri kazanmasıyla hiç olmadığından daha güçlü duruma geldiğini savunarak, Netanyahu'nun mevcut politikasını sürdüreceği görüşünde olduğunu belirtti. Scham, "Ekonomik durum bozulmadıktan veya şiddet baş göstermedikten sonra seçmenler Netanyahu'nun ne dediğini umursamayacaktır. Ne onlar (seçmenler) ne de Netanyahu iki devletli çözümün yakın gelecekte mümkün olduğuna inanıyor" değerlendirmesinde bulundu.
 
"İlişkileri gözden geçirme açıklaması 1970'lerden beri söylenmedi"
 
Tel Aviv'de bir dönem ABD'nin başkonsolosluğunu da yapan Ortadoğu Enstitüsü uzmanlarından Philip Wilcox, Obama yönetiminin İsrail ile ilişkileri gözden geçireceklerine dair açıklamasının üzerinde durulması gereken beyanlar olduğunu söyledi.
 
Yönetim kanadından on yıllardır bu tarzda bir değerlendirmenin yapılmadığı bilgisini veren Wilcox, "ABD'nin İsrail-Filistin meselesine yönelik politikasını yeniden değerlendireceği açıklaması uzun yıllar dile getirmediği bir şey. Bunun en son 1970'lerde söylendiğini hatırlıyorum. Dolayısıyla bu çok önemli bir açıklama. ABD'nin, BM'de İsrail'in aleyhine harekete geçilmesine müsaade etmesi veya bunu desteklemesi ABD'nin politikasında büyük bir değişikliği yansıtacaktır" yorumunda bulundu.
 
Wilcox, İsrail yönetiminin Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te yerleşim yeri inşa edilmesi sayılarını artırarak, uluslararası tepkilere rağmen tek başına hareket ettiğini ifade etti. ABD'nin bu kez BM'de İsrail'in karşısında yer alabileceğini kaydeden Wilcox, Filistinlilerin Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne giderek savaş suçlarının cezalandırılmasını isteyebileceğini, ancak ABD'nin "bu seçeneği desteklemesinin güç olduğunu" aktardı.
 
Wilcox, Netanyahu'nun kariyeri boyunca İsrail-Filistin meselesinde iki devletli çözüme karşı olduğunu her zaman gösterdiğini dile getirerek, "Birçok çelişkili şeyler söyleme yeteneğine sahip Netanyahu ne söylerse söylesin, Filistin devletinin olmayacağına dair seçimden önce ifade ettiği beyanlarından geri adım attığını gösteren çabalarına kimsenin inanacağını düşünmüyorum" değerlendirmesinde bulundu.
 
"Netanyahu'nun açıklamaları malumun ilanı"
 
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı'nın Washington DC bürosu (SETA-DC) uzmanı Kadir Üstün de Washington yönetiminin İsrail'e verdiği destekte değişiklik olmayacağını ifade ederek, şunları söyledi:
 
"Önümüzdeki dönemde Amerika'nın İsrail'e verdiği destekte ciddi bir değişiklik olmayacaktır ancak ABD, BM nezdinde öteden beri verdiği desteği tekrar gözden geçirebilir. Ancak ABD'nin İsrail'den desteğini çekmesini gerçekçi bulmuyorum. Bu büyük oranda Beyaz Saray'ın rahatsızlığını belli etmesinden ibaret kalacaktır."
 
ABD yönetiminin epeydir İsrail-Filistin anlaşması için yeni bir girişimden uzak durduğuna vurgu yapan Üstün, "Netanyahu'nun kendisi başbakan olduğu sürece Filistin devletinin kurulamayacağı yönündeki açıklamaları aslında malumun ilanı. Beyaz Saray bu açıklamayla Netanyahu'nun İran müzakerelerindeki etkisini azaltmaya çalışıyor olabilir" ifadesini kullandı.
 
"Netanyahu'nun yaptıkları iki devletli çözüm fikriyle çatışıyor"
 
ABD'nin Tel Aviv Büyükelçiliğinde bir dönem maslahatgüzarlık da yapmış olan Ortadoğu Enstitüsü uzmanlarından Arthur Hughes, Beyaz Saray'ın ilişkileri gözden geçirme açıklamasının önemli olduğunu düşünenlerden.
 
Bunun gözardı edilmemesi gereken bir açıklama olduğunu anlatan Hughes, "Yeniden değerlendirme konusu çok spesifik bir terim ve uzun süredir kullanılmadı. ABD Başkanı Obama, hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat başkanlar döneminde ABD'nin uzun süredir iki devletli çözümden yana olduğunu söylüyor" diye konuştu.
 
Binyamin Netanyahu'nun seçim kampanyasında ifade ettiği sözleri değiştirmiş olsa da bu ifadeleri bir kere açıkça söylediğini belirten Hughes, Netanyahu'ya duyulan güven eksikliğinden bahsetti. Hughes, "Uzmanların birçoğu Netanyahu'nun iki devletli çözümü desteklediğini düşünmüyor. Çünkü onun sahada yaptıkları iki devletli çözüm fikriyle çatışıyor" ifadesini kullandı.

aa
 

Bu haber 864 defa okundu.