Amerikan sembolizminin politik sırları

11 Ocak 2008 16:23 tsi
İmdi! Bu mahlukatlar üzerinden Amerikalıların tepişmesi eski. Cumhuriyetçiler Fil! Demokratlar da Eşek. Yani sembolleri. Ve emin olunuz, bu iki politik figürün hikayesi, ABD iç politik çekişmelerinden daha heyecanlı. Harıl harıl ‘Beyaz Saray’ı

“Fil”den başlayalım. Bu fil mahlukatının Cumhuriyetçilerin siyasi sembolü olmasının sebebi “küresel hortumlama” değil. Hızla anlatacağız ama “kamuoyu faydası” sorumluluğumuzu da yerine getirelim önce.

Amerikan politik sistemi özünde iki partiye dayanır. Tarihine girecek değiliz. Demokratlar daha liberal ve özgürlükçü çizgide dururken, Cumhuriyetçiler her alanda daha muhafazakar bir pozisyon tutarlar.

Şimdi sorabilirsiniz, “bunlar niye başka parti kurmaz bizimkiler gibi” diye. Bunun engeli yok. Ancak başkanlık yarışına tek başına giren “bağımsız” adaylarden ziyade pek parti yaşamaz ABD’de.

İki ana partili yaşam o denli sirayet etmiştir ki topluma sadece politik olarak değil sosyolojik ve kültürel yapıya da sirayet etmiştir. Bu yüzden Amerikan politik mimarisi iki uçlu olarak sivrilir.

İşte Cumhuriyetçi Parti bu sivriliklerden ilki. Ülkenin kurucu partisidir. Bu partiye esasında “GOP” denir. Biz de pek bilinmez ama esasen yaygın bir kullanımı da vardır. Açılımı; “Grand Old Party”. Yani kötü çeviri ile “Eski Büyük Parti” sayın.

Ama uzun hali ülkede hemen hiç kullanılmaz. Ta 1847 yılında gazeteler satır kurmak için partinin ismini kısaltıp, GOP yaptıktan sonra öyle de kalmıştır.

Üstelik bizim yazdığımız açılımı da çok dikkate almayın. Örneğin Richard Nixon, “generation of peace” (Coca Cola reklamı gibi değil mi?), Dwight D. Eisenhower, "Grand Open Party" biçiminde kullanmıştır.

Cumhuriyetçi Parti’nin adayları olarak ABD Başkanı olan bu zatların çözümlemeleri elbette daha dikkate alınmalı. Bunun dışında GOP, "Gods Own Party" şeklinde de açılıma uğramıştır.

Cumhuriyetçi ekol düşünüldüğünde akil gelebilir ve şu anki Başkan Bush’un da bu şekilde, yani “Tanrı’nın Partisi” olarak okuduğuna şüphe yok!

Tabii bir partinin isminden sonra en önemli ikonu, siyasi sembolüdür. Cumhuriyetçilerin kendilerine fili sembol olarak seçmelerinin tarihi 1874. Demokratlar kendilerine sembol olarak eşek seçince (biraz sonra onun ilginç öyküsünü de okuyacaksınız) Cumhuriyetçiler de Fil’de karar kılmışlar.

İşte o yıl, Harper Weekly Dergisi’nin ünlü çizeri Thomas Nast, (siz de iyi tanıyorsunuz (!) Meşhur “Uncle Saml-Sam Amca’nın çizerliğinden) hayvanat bahçesinde geçen bir karikatür yayınlar.

Karikatürde-buraya dikkat-aslan postu giymiş bir eşek vardır. Bütün hayvanları bu görüntüsüyle kovalar. Biri hariç. Fil! Karikatürdeki filin üzerinde "cumhuriyetçi oyları" yazar. Bu karikatüre cumhuriyet partililer bayılır ve fil partinin simgesi haline olur.

Yani konuyu bilmeden, tıpkı Galatasaray’ın aslan, Beşiktaş’ın Kartal ama Fenerbahçe’nin kanarya figürlerinde olduğu gibi, Eşek ile Fil arasında bir güç dengesizliği görüyorduysanız, bunu değiştirin. Demokratların eşeği bildik eşek değil. Akıllı bir eşek. Yani kurt postunda bir kuzu, aslan postunda bir eşek.

Demokratik eşek!

İşte 8 yıldır dünyaya kan kusturan Fil’in öyküsü böyle. Gelelim eşeğe yani demokratlara. “Eşek figürü Demokratlara olur mu, kim buldu bunu” diyorsanız, biz de diyoruz ki, “aha yine bu adam bulmuş”.

Kadere bakın ki, ABD’nin iki partisinin sembollarinin yaratıcısı aynı adam. Yani yine Thomas Nast. İlginç değil mi? “Demokratik Parti”, (Demokrat değil demokratik, bu sık yapılan bir ağız alışkanlığı hatası.)

Bay Nest bu iki hayvanın birini Cumhuriyetçi diğerini Demokrat olarak gösterince, hatta adlı adınca üzerlerine parti diye yazınca önce demokratlar eşeği hemen benimsemiş. Tabii akıllarında o zaman ne vardı tam bilemiyoruz.

Yine de “arkadaş eşekten parti sembolü olur mu” diyenler çıkmadığı belli. Konu konuyu açıyor ama aklınıza geldiğinize eminiz. O zamana kadar bu partiler sembolsüz müydü denirse, değil.

Bu semboller seçilene kadar Demokratlar “horoz” kullanıyormuş. Cumhuriyetçiler ise kartal. Malum, Kartal aynı zamanda ABD’nin sembolü. Devlet armalarında sıkça rastlamışsınızdır.

Yani sonuç olarak Demokratik Parti’nin amblemi olan Eşek de aynı orijine sahip. Nest’in politik karikatürlerinde görülüp beğenilmiş ve kullanılmaya başlanmış. Fakat arada 4 yıllık bir fark görülüyor.

Demakratların eşeği almaları 1870 yılında gerçekleşmiş. Takiben Cumhuriyetçiler de fili almışlar.

İki sembolün ortak yanları bununla da sınırlı değil. ABD’nin geleneksel renkleri olan, Beyaz, Kırmızı ve Mavi her iki figürün ana renkleri. Bunun yanında ABD bayrağında bulunan kuşaklar ve yıldızlar da zaman zaman kullanılıyor.

Güzel bir öykü. Ama şu nokta üzerinde de durulmalı. ABD “semboller” üzerinden konuşmayı ve yaşamayı seven bir ülke. Diplomatik dilde de semboller kullanıyor, başkent Washington da bir semboller şehri.

Muhtemelen bunun ilginç örneklerini Dan Brown’un yeni çıkacak kitabında göreceğiz! Ama burada bir ilginçlik var. Amerikan siyasetinin temeli olan 3 ana sembol aynı kişi tarafından yaratılmış. Demokratik Parti’nin eşeği, Cumhuriyetçi Parti’nin fili ve ABD’nin devlet sembolü kartal.

Hepsi Thomas Nast’ın imzasını taşıyor. O halde belki “kim bu Alman” diye sormak gerekiyor. Bir dahaki sefere inşallah!

www.iyibilgi.com Ankara

Bu haber 10,193 defa okundu.